Muziekonderwijs is goed voor je brein -zeker ook dat van kinderen.

Geschatte leestijd: 5 minuten.

We weten het al een tijdje. En toch, het is fijn als het af en toe ook wetenschappelijk onderbouwd wordt. Neurowetenschappers hebben nieuw bewijs gevonden dat het leren bespelen van een muziekinstrument goed is voor de ontwikkeling van het brein van kinderen. De klassieke route die ik heb gevolgd, AMV lessen (Algemene Muzikale Vorming) – blokfluit lessen – piano/synthesizer lessen, is ouderwets natuurlijk. Kinderen leren tegenwoordig op een hele andere manier een muziekinstrument bespelen. Maar los daarvan: muziekonderwijs is goed voor je brein; dat werd pasgeleden opnieuw bewezen in een onderzoek van de Pontifical Catholic University en de Universidad del Desarollo in Chili.

Muzikale vorming stimuleert specifieke gebieden in je hersenen

Bij kinderen die muziekonderwijs volgen wordt in het brein dat gebied geactiveerd dat gerelateerd is aan het vasthouden van je aandacht en aan diverse uitvoerende functies. De activering van dat gebied betekent onder andere beter lezen, een grotere veerkracht, een toenemende creativiteit en een betere levenskwaliteit.

Twee specifieke mechanismen liggen ten grondslag aan de betere prestaties van muzikaal ontwikkelde kinderen op het gebied van ‘aandacht vasthouden’ en ‘geheugen’. Eén mechanisme is wat algemener gericht op het beter kunnen vasthouden van je aandacht bij taken, het andere mechanisme richt zich specifiek op het beter kunnen ‘vertalen’ van dat wat je hoort.

Onderzoek bij Chileense kinderen

Het onderzoeksteam onderzocht 40 Chileense kinderen in de leeftijd 10-13 jaar. De onderzoeksresultaten zijn inmiddels gepubliceerd in Frontiers in Neuroscience. In het onderzoek werden 20 kinderen onderzocht die een instrument bespeelden, minstens twee jaar les hadden gevolgd, minstens twee uur per week oefenden en op regelmatige basis in orkesten of muziekensembles speelden. Daarnaast was er een controlegroep van 20 kinderen van lagere scholen in Santiago de Chile, die geen muzikaal onderwijs hadden gekregen (buiten dat wat op school werd aangeboden).

Functionele MRI (fMRI) werd ingezet om de hersenactiviteit bij kinderen te meten terwijl ze een reeds in 2006 door Johnson & Zatorre ontwikkelde taak (‘bimodal (auditory/visual) attention and working memory task’) uitvoerden. Deelnemende kinderen werd gevraagd om zich te concentreren op één abstract figuur of een korte melodie, óf een combinatie van figuur en melodie, die gedurende vier seconden te zien en/of te horen was. Twee seconden daarna werd gevraagd, met ja/nee vragen, om zowel het beeld als de melodie terug te halen in het geheugen. Daarnaast werd gelet op reactietijd. Beide groepen kinderen reageerden even snel. Kinderen die muziekonderwijs volgden scoorden echter significant beter op de geheugenoefening, door aantoonbaar toegenomen hersenactiviteit. Ook was er een correlatie tussen ‘positief scoren op de oefening’ en ‘aantal jaren muziekonderwijs’: kinderen die langer muziekles hadden gevolgd scoorden significant beter op de oefening dan kinderen die korter of geen muziekles hadden gevolgd.

Er zijn meer voordelen voor kinderen die met muziek bezig zijn

Het bespelen van een instrument, maar ook zelf zingen en zelfs het luisteren naar muziek stimuleert het brein. Door deze activiteiten worden voortdurend nieuwe verbindingen in de hersenen gelegd, het ontwikkelt spraakfuncties en het helpt bij het herkennen van geluiden. Het luisteren naar muzikale beats geeft je kind ook betere rekenvaardigheden omdat het stimulerend werkt op het geheugen, aandacht en concentratie.

Een onderzoek aan de Universiteit van Helsinki liet al eerder zien dat muziekonderwijs de ontwikkeling stimuleert van vaardigheden rondom het herkennen en onderscheiden van klanken en op het gebied van de woordenschat. Een ander onderzoek liet al zien dat het gestructureerd aanbieden van muzieklessen diverse cognitieve functies verbetert, zoals het korte termijn geheugen, vaardigheden rondom het redeneren, plannen en het jezelf kunnen afremmen. Vaardigheden die uiteraard goed van pas komen in academische omgevingen.

Moet ieder kind nu op muziekles?

Ja. Nee.

Natuurlijk voegt het volgen van muziekles iets toe aan de hersencapaciteit en vaardigheden van kinderen, zoals bovenstaande onderzoeken laten zien. Wat dat betreft is het dus voor álle kinderen zinvol om deel te nemen aan muziekonderwijs. Maar kinderen moeten er vooral ook lol in hebben, of krijgen. De universele (wereld)taal van muziek spelenderwijs leren ontdekken.

En als het niet werkt, of nog niet werkt, dan kiest een kind vooral een andere hobby. Hoogstens kun je je kind periodiek prikkelen om eens een proefles te volgen, of een nieuw instrument te ontdekken. Je merkt vanzelf wel aan hem of haar of de wil er is om echt structureler muzieklessen te volgen. ‘Pushen’ werkt uiteraard contraproductief.

PS voor wie nooit de kans kreeg om muziekles te volgen

Altijd al muziekles willen volgen, maar nooit de kans gekregen?

Het is nooit te laat om te starten met muziekles.

Neuropsycholoog professor Erik Scherder vertelt: “Op een ochtend werd ik wakker en dacht ik ineens: het is nooit te laat voor die viool. Mensen van rond mijn leeftijd die voor het eerst een instrument gaan bespelen, krijgen namelijk extra activiteit in hun prefrontale cortex. En wie wil dat nou niet? Juist die cortex is bij veroudering een van de kwetsbaarste onderdelen van het brein. Muziekles houdt hem langer fit, waardoor het geheugen scherper blijft en het probleemoplossend vermogen op peil wordt gehouden.”

En laat je Erik Scherder aan het woord, dan gaat het ook al snel over kinderen. “Neem dat mooie Amerikaanse onderzoek bij kinderen die muziekles krijgen en die van hun 6de tot 9de werden gevolgd. Deze kinderen blijken over de hele linie beter te presteren. Hun hersenbalk, de verbinding tussen hun beide hersenhelften, is bij hen dikker geworden door het musiceren. Linker- en rechterhelft werken dus beter samen, wat hun brein flexibeler maakt. En nog meer goed nieuws: je hoeft er niet eens goed voor te zijn in muziek – áls je maar muziek speelt, dat is al voldoende. Onvoorstelbaar toch, dat het muziekonderwijs is wegbezuinigd in Nederland? Muziek is zó goed voor je algehele ontwikkeling. Het raakt je: muziek doet je verwonderen, verbazen, emotioneren, herinneren, het verbindt je met anderen. Muziek grijpt in op de diepste structuren in het brein. We leren het eerder dan taal: al in de buik van onze moeder veranderen onze ademhaling en hartslag zodra we daarbuiten muziek of gezang horen. Muziek is een psychofysiologisch oermechanisme van de mens.”

Bron bij de quotes van Erik Scherder: Psychologie Magazine

Deel je ervaringen

• Heb jij vroeger zelf muziekonderwijs gevolgd, buiten de lessen op basisschool of middelbare school? Of volgt je kind nu muzieklessen?
• Welke positieve effecten zie jij van het volgen van muziekonderwijs op de ontwikkeling van vaardigheden, bij jezelf of bij je kinderen?
• Op welke manier(en) stimuleer jij je kinderen om muziek te luisteren en/of muziekinstrumenten te ontdekken?

Deel je ervaringen via de reacties.

Meer lezen

• Ik schreef al eerder over mijn zoon Tijs die, na een aantal jaren fanatiek te kiezen voor voetbal, interesse kreeg in piano spelen. Zónder dat ik hem, als toetsenist, daartoe pushte; natuurlijk speelde ik wel eens samen met hem op de piano en kwam hij kijken bij optredens van mijn bands. Overigens voetbalt hij nog steeds 🙂 naast zijn piano- en bandlessen.
• Ook schreef ik eerder een blog over Muziek leert je scherper waarnemen en bewuster nadenken.
• Lees het volledige onderzoeksartikel van de Chileense Universiteit:

• Psychologie Magazine schreef het artikel Waarom muziek goed is voor ons brein.
• Lees Muziek en Brein, een boek van Ben van Cranenburgh over de kracht van muziek: