Geschatte leestijd: 4 minuten.
De inzet van muziek in de zorg. Het is een van mijn passies geworden, sinds 2018. Na veel ziekenhuisbezoeken en evenzoveel momenten van verveling na behandelingen en operaties dacht ik “als ik dit gebrek aan ‘afleiding’ al ervaar, hoe moet dat wel niet voor kinderen zijn”? Vervolgens ben ik gaan onderzoeken wat er zoal in Nederlandse ziekenhuizen gedaan en aangeboden wordt om mensen in het algemeen, maar kinderen en jongeren in het bijzonder, af te leiden. Welke activiteiten vinden er plaats, welke partijen zijn actief, wat speelt er überhaupt op dit terrein? In hoeverre is ‘cultuur en muziek in de zorg’ al gemeengoed?
De invloed van cultuur en muziek op je welbevinden
Heel veel mensen voelen zich ‘prettig’ bij muziek. Luisteren graag naar muziek, om te ontspannen, om even lekker af te reageren, om troost te vinden of om juist ‘even flink uit je dak te gaan’. Dat is de ene kant van de waarde van muziek.
Maar is er nog een andere kant, eentje waar nog niet zoveel aandacht voor is. En één die ik zelf juist dagelijks ondervind.
Ik heb (helaas) pijn, dagelijkse pijn. En dat al sinds +/- 2012. Ik schrijf er in deze omgeving ook over, want ik vind dat er veel meer aandacht mag én moet komen voor pijn als chronische ziekte.
“De invloed van cultuur op chronisch zieken? Ik ervaar die iedere dag. Mijn pianospel vermindert mijn chronische pijn. Dagelijks.”
Koert Hommel
Het eerste aantal jaren waren jaren vol medische onderzoeken, operaties, behandelingen en therapieën, gericht op het oplossen van het pijnprobleem. Toen dat niet lukte kwam de focus te liggen op het leren omgaan met het dagelijks hebben van pijn. Inmiddels ben ik vooral bezig met mijn leven “zo zinvol en leuk mogelijk inrichten mét pijn”. Sommigen vergelijken het met de fasen van rouw.
Wat ik in de loop der tijd heb ervaren is dat, naast overbelasting (‘teveel willen doen’) en heel veel pijnmedicatie, níets écht van invloed is op de mate waarin ik pijn ervaar. Niets is van invloed op de pijn, op één ding na: piano spelen en muziek maken met de band. Piano spelen is de enige activiteit die ik heb kunnen ontdekken die de pijn daadwerkelijk voor even dempt. Dat kan een kwartiertje zijn, een uur en -als ik echt geluk heb- een ochtend, maar het ís tenminste van invloed. Ik kan je verzekeren, als je iedere dag leeft met pijn omarm je álles dat invloed heeft.
Piano spelen zorgt ervoor dat ik mij kan blijven ontwikkelen. Dat ik op de been blijf, om vooral heel veel meer van cultuur te genieten. En te participeren. Iedere dag weer.
Hoe direct wil je de invloed van cultuur in de zorg eigenlijk hebben?
In 2022 sprak ik voor een podcast met Romy Kooman, die de werking van muziek in de zorg onderzoekt in het kader van haar opleiding Journalistiek.
Najaar 2020 besteedde Joke Mat van dagblad NRC in de rubriek Dit ben ik aandacht aan ‘mijn verhaal’…
Muziek in de zorg
Zoals dat wel vaker gaat met dit soort dingen, ben ik vooral door deze persoonlijke ervaring geïnteresseerd geraakt in alles wat met “muziek” en “zorg” te maken heeft.
En…dat blijkt nogal wat te zijn.
Maar tegelijkertijd blijkt het ook een onderwerp dat nog volop in de kinderschoenen staat. Ik ben eigenlijk wel geschrokken van hoe weinig er nog bekend is over de invloed van cultuur in de zorg, over de waarde van cultuurparticipatie voor gezondheid.
Een select groepje mensen is vanuit bevlogenheid, nieuwsgierigheid of een combinatie van allebei actief. Volg bijvoorbeeld eens het werk van Robbert de Vos (Muziekids, zie hieronder), prof. Erik Scherder (neuropsycholoog), Artur Jaschke, prof. Arie Bos, Stichting Muziek als Medicijn, Pim Giel (Stichting HappyMotion), prof. Hans Jeekel, of in de USA MusiciansonCall. Ook heb je de, vaak kleinschalige, initiatieven als Liedjesfabriek, De Regenboogboom, Bedside Buskers en MUZ-IC.
In 2019 is er een zogenaamde ‘veldverkenning’ gedaan naar de inzet van muziek in ziekenhuizen gericht op chronisch ziekte kinderen, door het LKCA en Fonds voor Cultuurparticipatie. Voor wie het onderwerp interessant vindt, hier het onderzoeksverslag:
“Muziek is een geweldige prikkel en verrijking voor het brein van jongeren. Muziek maken of beluisteren verlaagt het stressniveau wat het genezingsproces kan bevorderen”.
Prof.dr. Erik Scherder, neuropsycholoog
Stichting Muziekids
Eén van de grotere partijen die actief is op het snijvlak van ‘cultuur’ en ‘gezondheidszorg’ is Stichting Muziekids. Al sinds 2010 zijn de bevlogen mensen achter deze stichting actief met muziek voor kinderen en jongeren in ziekenhuizen. Als moment van afleiding, er “gebeurt even iets geks” op de afdeling, kinderen worden benaderd als kind (of jongere) en niet als patiënt. Maar ook als instrument voor ontwikkeling, voor waardering, zelfvertrouwen en samenwerking.
Het triggerde mij, gecombineerd met mijn passie voor muziek zelf, om me in te gaan zetten voor deze stichting.
Wil je meer lezen over Muziekids, volg dan ook de berichten op de Muziekids pagina.
“Muziek is ontspanning en dat is iets waar zieke kinderen in een ziekenhuis behoefte aan hebben. Muziekids is uniek en zorgt dat kinderen even het ziekenhuis vergeten. Dat is belangrijk voor ze en kan zelfs bijdragen aan een sneller herstel”.
Prof. Gert Jan Kaspers, VUmc Amsterdam
Blogs over muziek in de zorg
Op deze pagina post ik regelmatig nieuws over ontwikkelingen rondom de inzet van muziek in de zorg. Ik richt mijn blik met name op ontwikkelingen in Nederland, maar kijk af en toe uiteraard ook over de grenzen heen. Dát is dan weer de link met een van die andere passies van mij, “internationale samenwerking“.
Muziekids in het Amphia – een ‘no-brainer’?
Ze hadden me nog zo gewaarschuwd, daar in Hilversum. “Neem gerust drie tot vier jaar de tijd Koert. Dit zijn geen snelle processen.” Naïef als ik was -maar ook op een missie- dacht ik ‘dat zal ik ze eens laten zien’. We zijn nu bijna vier jaar verder. En maken met Muziekids nog géén muziek…
Een rock-‘n-rollende muis voelt minder pijn
Internationaal wetenschappelijk onderzoek toont aan welke verbinding er is tussen de gehoorschors en de thalamus. Muizen die geluid horen dat 5 decibel harder is dan het omgevingsgeluid, ervaren minder pijn. Het soort muziek maakt daarbij niets uit, het volume van de muziek dus wel. Vormt dit onderzoek de basis voor een nieuwe pijnbehandeling bij mensen?
Muziekids verbindt zorg, cultuur, bedrijfsleven en onderwijs
Er zingt al een tijdje een idee rond in mijn hoofd: ‘Muziekids Connects’. Waarbij we gebruik gaan maken van de kracht die Muziekids heeft om allerlei partijen met elkaar te verbinden, die normaliter niet direct verbonden zijn. Lees het idee en laat vooral weten of je vindt dat dit idee kansrijk is, of verbetering nodig…
De kracht van muziek in de zorg: effecten in de praktijk
Steeds meer blijkt dat muziek écht een medicijn kan zijn voor mensen die ziek zijn, behandeld of geopereerd worden, herstellende zijn of die moeten leren omgaan met een chronische ziekte. Juist ook Stichting Muziekids ervaart dat in de praktijk, iedere dag weer. Een blog over de effecten van muziek op mensen die ziek zijn.
Wat is dat nou, die kracht van muziek…en van Muziekids?
Wat is nou de reden dat ik zoveel met muziek heb? Wat doet muziek met mij? En waarom zet ik me zo graag in voor Muziekids? In dit blog ga ik op zoek naar het ‘waarom’ van die kracht van muziek op mij. Lees je mee? En deel ook wat muziek met jóu doet!
Leuke dingen doen. Hoe doe je dat?
‘Ga leuke dingen doen’ zei de neurochirurg tegen mij. Aan die boodschap heb ik best een tijdje moeten wennen. En vervolgens kwam de vraag op: ‘hoe doe je dat, leuke dingen doen’? En wat voor dingen dan? Een blog over hoe je leuke dingen doet, inclusief mijn persoonlijke dromenlijst. Droom -en doe- je mee?
Waarom ieder ziekenhuis een muziekbeleid zou moeten ontwikkelen
Veel ziekenhuizen in Nederland hebben al jarenlang een kunstbeleid. Meestal in samenwerking met ‘De Vrienden Van…’ wordt kunst beheerd en aangekocht en is er binnen de muren volop aandacht voor het werk van lokale kunstenaars. Maar gek genoeg is er vrijwel nergens nog een muziekbeleid. Terwijl die kracht van muziek in de zorg toch alom…
Ik heb zing-angst. Ontneem ik mijn lijf een kans op minder pijn?
Vroeger zong ik heel graag. Ik ontdekte de kracht en lol van zingen tijdens de AMV lessen, die je vroeger als vanzelfsprekend volgde. Maar ergens in mijn tienerjaren ben ik die zin in zingen kwijtgeraakt. Ontwikkelde ik zelfs een angst om te zingen. Ik weet hoe goed zingen is voor je fysieke gesteldheid, mentale welbevinden…
Muziektijd met de Avondmatties – deel 2 van mijn radioavontuur bij BredaNu
Hoe leuk! Ik was te gast in de radio-uitzending van De Avondmatties van BredaNu! Twee uur lang praten over onderwerpen die me bezighouden én luisteren naar mijn favoriete muziek. Kunnen we dat niet iedere week doen? Een verslag in twee delen van 120 minuten over de wereld van mijzelf. Lees en luister je mee?
Muziektijd met de Avondmatties – deel 1 van mijn radioavontuur bij BredaNu
Hoe leuk! Ik was te gast in de radio-uitzending van De Avondmatties van BredaNu! Twee uur lang praten over onderwerpen die me bezighouden én luisteren naar mijn favoriete muziek. Kunnen we dat niet iedere week doen? Een verslag in twee delen van 120 minuten over de wereld van mijzelf. Lees en luister je mee?
Waarom het goed is dat er meer aandacht komt voor de inzet van cultuur in de gezondheidszorg
Eind 2019 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de resultaten van een wereldwijd onderzoek waaruit blijkt dat het actief of passief beleven van kunst de gezondheid en het algehele welbevinden bevordert. In 2019 is dit wereldwijd, voor de allereerste keer, onderzocht. Kijk, dat klinkt mij nou als muziek in de oren. En meer dan dat, het klinkt…
Zingeving en verbinding: het agoramodel toegepast op mijn leventje
Heb jij wel eens nagedacht over de rode draad in de keuzes die je in je leven maakt? Ik af en toe, en de laatste tijd nogal vaak. Voor een interview-rubriek in Trouw over ‘Zingeving’ dacht ik er weer eens echt bewust over na. Online vond ik, niet toevallig, het agoramodel. Welke vier P’s, vier…
Muziek is van invloed op je lijf, geest en welzijn
Muziek is van invloed op ieders welzijn. Veel mensen gebruiken muziek om moeilijke tijden door te komen, bijvoorbeeld de corona-pandemie. Muziek is in iedere leeftijdsfase een verbindende factor. Er wordt steeds meer bekend over de effecten van muziek in de gezondheidszorg. Maar waarom is muziektherapie, in informele of meer formele vorm, dan nog steeds zo’n…
Wat zijn de effecten van muziek in de zorg? Een duik in de onderzoeksresultaten.
Leuk hoor, die inzet van muziek in ziekenhuizen. Maar wat zijn nu eigenlijk de effecten van muziek in de gezondheidszorg? Een aantal eerste onderzoeken op een rij. Lees mee en ontdek wat Muziekids, Beethoven, Oxford University, Scherder, gitaarmuziek en de Erasmus Universiteit met elkaar gemeen hebben.
En o ja: er is méér geld voor…
De kracht van muziek: alom bekend. En tegelijk nog zo miskend.
Iedereen kent de kracht van muziek. Maar tegelijkertijd wordt die kracht maatschappelijk nog lang niet overal benut. Op welke manier kan muziek bijdragen in de zorg aan kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen? Het is hoog tijd voor een centrale positie van muziek in de maatschappij en zorgsector.
Geopereerd worden terwijl je muziek maakt: wakkere hersenoperaties
Steeds vaker wordt de techniek van de ‘wakkere hersenoperatie’ toegepast. Een techniek die al langer in het Erasmus MC wordt gebruikt, maar zeker de laatste jaren meer in de belangstelling komt. Lees over Jelle van Tilburg, die gitaar bleef spelen tijdens zijn eigen hersenoperatie. ‘Wish You Were Here’ van Pink Ployd zorgde ervoor dat zijn…
Muziek leert je scherper waarnemen en bewuster nadenken. Over de ‘kracht van muziek’.
Muziek ontspant, leidt af, maar leert je ook scherper waarnemen en bewuster nadenken. Lees meer over de kracht van muziek. Hoe een van mijn kinderen, zonder pushen, zelf koos voor het volgen van muziekles. En hoe de kracht van muziek door Stichting Muziekids in ziekenhuizen wordt ingezet.
Spotlight: Muziek als Medicijn – meer wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van muziek in de zorg
Muziek als Medicijn onderzoekt op een wetenschappelijke manier de werking van muziek in de zorgsector. Wat is het werkelijke effect van muziek op patiënten, hun welzijn en herstel?
De (genees)kracht van muziek
Dit gastblog is geschreven door Saniya Ozir en verscheen eerder op PsyBlog. Omdat het mooi ingaat op wetenschappelijk onderzoek naar de kracht van muziek, neem ik het hier op. Na het behalen van een certificaat in de Sociale Psychologie, volgt Saniya de opleiding Toegepaste Psychologie. Daarnaast is ze druk bezig met het opdoen van allerlei…
Vraag een liedje aan voor een kind of jongere in het ETZ ziekenhuis Tilburg
Stichting Muziekids zorgt voor méér muziek in ziekenhuizen en zorginstellingen in Nederland. Maar, vanwege de voorzorgsmaatregelen tegen het Corona virus zijn de Muziekids Studio’s voorlopig niet ‘On Air’. Het muziek-maken voor de kleine (en soms) grote patiënten in het ziekenhuis wordt dan ook sterk gemist. Na even brainstormen heeft het Muziekids Tilburg team een bijzondere…
Spotlight: Musicians on Call
“Delivering the healing power of music”; Musicians on Call is “the club that keeps the beat going where it matters most.” Musicians on Call – website In mijn doorlopende zoektocht naar ‘welke partijen brengen nu méér muziek in de zorg’ kwam ik terecht op de website van het Amerikaanse Musicians on Call (MOC). Hoe is…
Geluksmomentje
Ontdek wat er in mijn hoofd plaatsvond, tijdens een gesprek met een kinderarts bij Amphia Breda