Geschatte leestijd: 23 minuten.

Chronische pijn komt veel -en steeds meer- voor, wereldwijd. Schattingen van het aantal mensen met dagelijkse, soms heel heftige, pijn lopen uiteen van zo’n 11% van de bevolking tot zelfs 20%; oftewel één op de vijf mensen. Iets meer vrouwen dan mannen hebben te maken met chronische pijn en het komt meer voor naarmate mensen ouder worden. Logisch ook, want met ouderdom komen gebreken; denk bijvoorbeeld aan artritis (ontsteking van de gewrichten), artrose (pijnlijke gewrichten zonder ontsteking) of lage rugpijn. En die gebreken gaan vaak gepaard met aanhoudende pijn. Maar wat nu als de medische sector geen kant-en-klare oplossing (meer) heeft om de pijn weg te nemen? Of wat als je er zelf voor kiest om niet (meer) te laten ‘sleutelen’ aan je lijf? Welke alternatieve behandelingen zijn er als een operatie niet (meer) de oplossing blijkt voor je chronische pijn?

Wat zijn eigenlijk ‘alternatieve behandelingen’?

‘Alternatief’ klinkt vaak wat gek, duister of verdacht als het gaat om behandelingen van een (medisch) probleem. Wat er mee wordt bedoeld is een behandelingsvorm als alternatief voor, of aanvulling op, de westerse of traditionele medische wetenschap. Er wordt ook wel gesproken van ‘complementaire zorg’ of, in de volksmond, het ‘alternatieve circuit’.

In 92% van de ziekenhuizen wordt complementaire zorg toegepast

Consortium voor Integrale Zorg & Gezondheid, Busch et al 2015

Er zijn twee hoofdcategorieën:

  • mind & body behandelingen, gegeven door een daartoe opgeleide behandelaar: denk aan acupunctuur, massagetherapie, meditatie of yoga
  • natuurlijke producten zoals kruiden, vitaminen, mineralen en probiotica (levende micro-organismen)

Waar we het in spreektaal over ‘alternatieve behandelingen’ hebben, wordt vaker bedoeld ‘aanvullend op de reguliere medische behandeling’. De meeste chronische pijnpatiënten, waaronder ik, proberen alternatieve behandelingen naast de reguliere medische behandeling van pijn. Pas wanneer er geen uitzicht meer is op een oplossing via het reguliere medische circuit kiezen mensen voor alternatieve therapieën als ‘laatste redmiddel’. Althans, zo heb ik dat ervaren en, uitzonderingen daargelaten, geldt dat voor de meeste mensen.

Toch is er ook een andere discussie gaande. Sommige instanties en deskundigen vinden complementaire zorg iets héél anders dan alternatieve zorg of behandeling. De eerste vorm is aanvullend op medische zorg die wordt geboden aan pijnpatiënten en heeft ‘verbetering van het algehele welzijn’ tot doel. De tweede vorm komt in de plaats van medische zorg en heeft wel degelijk ‘genezing’ tot doel. Alternatieve therapeuten hebben visies die in strijd zijn met de huidige wetenschappelijke kennis over chronische pijn; zij kunnen dan ook nooit aanvullend zijn op reguliere behandeling.

Wat vinden Nederlanders eigenlijk van de alternatieve geneeswijzen?

Integrale zorg

De laatste jaren, misschien al wel decennia, komt meer en meer aandacht voor een meer integrale gezondheidszorg (‘integrative health care’), waarbij je als patiënt echt centraal komt te staan. Dat klinkt gek in mijn oren, want sta je als patiënt niet altíjd centraal dan, maar in de praktijk is dat lang nog niet altijd zo. Bij bepaalde klachten wordt al snel gedacht aan bepaalde standaard behandelingen, zónder al te veel te letten op bijvoorbeeld mentale, emotionele, spirituele, sociale en community aspecten van een patiënt. De integrale gezondheidszorg kijkt wat meer naar jou als patiënt in totaliteit.

Integrale gezondheidszorg kenmerkt zich door de volgende vier aspecten (Bron: Wijzer naar Gezondheidszorg):

  1. De mens wordt gezien als één geheel. Er is daarbij aandacht voor de achtergronden en de ontstaanswijze van de klachten, zowel op lichamelijk, geestelijk als psychosociaal vlak.
  2. De relatie tussen patiënt en hulpverlener staat centraal. De behandelaar is daarbij meer in de rol van coach.
  3. Toepassen van alle geschikte therapeutische benaderingen, zorgprofessionals en disciplines, waarbij rekening gehouden wordt met de wetenschappelijk onderbouwing.
  4. Komen tot optimale gezondheid en optimaal herstel.

Bij integrale gezondheidszorg ligt de focus op een actieve patiënt, openheid naar alle vormen van geneeskunde waar bewijs voor bestaat en een nadruk op preventie.

Met name bij het derde punt, “Toepassen van alle geschikte therapeutische benaderingen, zorgprofessionals en disciplines, waarbij rekening gehouden wordt met de wetenschappelijk onderbouwing.” ontstaat meer ruimte voor een samenspel van de meer traditionele medische aanpak en mogelijke aanvullende behandelwijzen.

Een voorbeeld.

Nou, eigenlijk twee.

  • Bij mensen met kanker wordt, afhankelijk natuurlijk van soort kanker en een aantal randvoorwaarden, al snel gekeken naar chemotherapie als behandelvorm. Tegenwoordig wordt op steeds meer zorglocaties bijvoorbeeld ook acupunctuur en meditatie ingezet om om te leren gaan met bijvoorbeeld toenemende spanningen in lijf en brein, met onzekerheid, met gevolgen voor relaties.
  • Bij mensen met chronische lage rugpijn wordt veel meer dan vroeger éérst gekeken naar bijvoorbeeld leefomstandigheden van de patiënt, mate van beweging, werkomstandigheden, balans tussen inspanning en ontspanning, mate van belastbaarheid, vóórdat wordt overgegaan naar het weghalen van een mogelijk aanwezige hernia. Werd vroeger ‘3 weken bedrust’ voorgeschreven om vervolgens bij blijvende pijn te gaan opereren, tegenwoordig wordt eerst eens ingezoomd op de situatie rondom de patiënt.

Natuurlijk is het zo dat chronische pijnklachten niet alleen zorgen voor fysieke pijn, maar ook voor onrust, vermoeidheid, spanning, stress, mentale uitdagingen, relatie’troubles’ en soms zelfs voor depressies. Het zou eigenlijk heel logisch moeten zijn dat álle issues in een integrale behandeling aan bod komen, niet alleen het bestrijden van de fysieke pijn dat er juist ook aandacht is voor de mentale uitdagingen.

2018: CIZG

Na een aantal jaren onderzoek en advisering, gestimuleerd vanuit ZonmW, werd in januari 2018 het Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid opgericht.

Het Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid (CIZG) wil een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van duurzame en verantwoorde integrale zorg.

http://www.cizg.nl

Het CIZG streeft naar een gezondheidszorg die de mens en diens gezondheid en ziekte, integraal en wetenschappelijk bestudeert en behandelt. Een patiëntgerichte aanpak met brede kijk op de gehele persoon. De focus ligt hierbij op het vergroten van gezondheid en de kwaliteit van leven in een helende omgeving (healing environment). Tevens wordt een selectie van effectief en veilig bevonden leefstijlinterventies en complementaire behandelwijzen toegepast in aanvulling op reguliere zorg.

Safety first

Er is veel discussie over de vraag of aanvullende of alternatieve behandelingen wel veilig zijn. Een complexe discussie. Wat voor de ene patiënt veilig is, hoeft dat niet voor de andere te zijn. Het hangt ook af van hoeveel zicht en grip er al is op welk probleem (of welke problemen) er medisch gezien is gevonden. Heb je bijvoorbeeld pijn als op zichzelf staande ziekte, of wordt de pijn door een ander probleem veroorzaakt?

Over het algemeen zijn de bijwerkingen van alternatieve behandelingen beperkt. Natúúrlijk is het raadzaam om met je hoofdbehandelaar, of huisarts, te overleggen vóórdat je een aanvullende behandeling ondergaat. Deze slaat -als het goed is- alarm mocht hij of zij grote (medische) bezwaren zien. Maar ook een goed opgeleide behandelaar zélf zal doorvragen op je ziektebeeld en symptomen en een eerlijke afweging maken of behandeling wel zin heeft -zou kunnen hebben- of zelfs wel veilig is; bijvoorbeeld in combinatie met medicatie die je neemt of andere medische omstandigheden.

Algemeen bekend is inmiddels dat een overdaad aan bepaalde vitamines, het onbegeleid volgen van een dieet of het tot je nemen van bepaalde kruiden niet altijd goed is of zelfs schade kan geven, bijvoorbeeld aan je lever. Natuurlijk betekent dus niet altijd per definitie veilig. Iedereen weet dat het niet slim is om reguliere consulten bij medici of je huisarts over te slaan -of er zelfs volledig mee te stoppen- omdat je een alternatieve behandeling volgt.

Aandacht voor pijn

Een andere discussie, naast de veiligheid van behandelingen, is of het wel verstandig is om te (blijven) kiezen voor reguliere of alternatieve behandelingen. Er zijn denkrichtingen die aangeven dat juist de continue aandacht voor de pijn je lichaam voortdurend signalen blijft geven ‘er is iets mis’, ‘er is iets dat moet worden opgelost’. Die continue aandacht kan pijn ook in meer of mindere mate in stand houden. Paradoxaal dus: je zoekt naar een oplossing, maar die zoektocht houdt juist je pijn in stand. Net als in het reguliere medische circuit, kun je ook in het alternatieve circuit blijven ronddolen, er zijn zóveel behandelvormen dat je jezelf jaar in, jaar uit ermee ‘bezig kunt houden’.

Zaak is dus om voor jezelf regelmatig een pas op de plaats te maken. Voegt deze behandeling nog echt iets toe, heb ik er fysiek of mentaal nog baat bij. Sommige mensen met chronische pijn gaan bijvoorbeeld naar een masseur of ontspanningstherapeut om zich weer even te kunnen opladen, of gewoon, omdat ze het fijn vinden. Dan is het niet zozeer meer het zoeken naar een oplossing voor de pijn, maar om nieuwe energie op te halen. En daar is weinig mis mee.

Wil je meer weten over het proces van het in stand houden van je pijn, begin dan eens bij Dr. Sarno en zijn TMS, Tension myositis syndrome. Ook bijvoorbeeld Dan Buglio gebruikt de uitgangspunten van TMS en er zijn ook in Nederland diverse behandelaars die de TMS principes als leidraad nemen.

Massagetherapie als alternatieve geneeswijze

Welke alternatieve of aanvullende behandelingen zijn er voor chronische pijn?

Alternatieve behandelingen zijn er in vele soorten en uitingsvormen. Er zijn er tientallen, misschien wel honderden. Onmogelijk dus om ze hier allemaal te gaan opsommen -en dat is ook niet mijn doel. Ik geef hieronder een aantal behandelingen waar veel chronische pijnpatiënten ergens in het ‘leren omgaan met chronische pijn’-proces voor kiezen. En ik geef mijn persoonlijke ervaring, als die er is.

Acupunctuur

Acupunctuur, ontstaan binnen de Chinese medische praktijk, gaat uit van het stimuleren van specifieke punten in je lichaam met heel dunne naalden. Wordt acupunctuur uitgevoerd door een goed opgeleide behandelaar die altijd steriele naalden gebruikt, dan is het een relatief veilige behandelmethode. Er zijn diverse onderzoeken uitgevoerd naar de werking van acupunctuur bij lage rugpijn, artrose, pijn aan de knie, spanningshoofdpijn, fibromyalgie en migraine; deze onderzoeken laten zien dat acupunctuur de intensiteit of frequentie van pijn kan verminderen. Het werkt echter niet bij iedere patiënt, het werkt soms maar zeer tijdelijk en er is nog relatief weinig onderzoek gedaan.

Dry needling is een behandelmethode die vaak wordt verward met acupunctuur. Dry needling gebruikt een ‘droge’ (dry) acupunctuurnaald, er wordt dus geen vloeistof in de spier gespoten. Bij dry needling triggert de fysiotherapeut door middel van een speciale techniek je spieren, zodat spierverhardingen en verkrampingen snel en langdurig ontspannen raken. Dry needling en acupunctuur worden vaak met elkaar verward.

Er is ook electroacupunctuur, waarbij op de naald een (klein) stroompje wordt gezet. Wordt ook vaak ingezet bij moeilijk te behandelen pijnsyndromen. Prof. dr. Han heeft veel onderzoek gedaan rondom electroacupunctuur.

Mijn ervaring: ik heb een aantal acupunctuursessies gehad gericht op het verminderen van mijn chronische pijn. Hoewel ik de behandelingen niet vervelend vond, hadden de sessies helaas geen invloed op mijn dagelijkse pijn. Dry needling heb ik nog niet ervaren.

Massagetherapie

Massage is een van de oudste behandelwijzen om pijn te verminderen, zowel in de westerse als niet-westerse maatschappij. Het is een meestal veilige behandelmanier, tenzij je bijvoorbeeld een zwakke plek (een wond die herstelt) of bv. een tumor in je lijf hebt. Ook hier is nog weinig wetenschappelijk onderzoek verricht en de bijdrage van massage aan het structureel verminderen van pijn lijkt nog klein. Bij pijn die is ontstaan uit een teveel van spanning in (delen van) je lijf of bijvoorbeeld bij fibromyalgie of artrose kan massagetherapie positief bijdragen, op voorwaarde dat je de therapie wekenlang volgt. Wel zijn verschillende onderzoeken niet consistent over dit positieve effect.

Er zijn veel verschillende soorten massages, bijvoorbeeld gericht op verschillende delen van het lichaam. Denk bv. aan:

  • Zweedse massage, ofwel de ‘klassieke’ massage, waarbij verschillende basistechnieken worden gebruikt om spierpijn te verminderen en de bloedsomloop te stimuleren.
  • Chi Nei Tsang (CNT), het bewerken van de energie van de interne organen. CNT gaat er vanuit dat emoties in de organen worden vastgehouden. Zo ontstaan stagnaties en klachten als stress en ziektebeelden. 
  • Chi Neng Qigong is een Chinese bewegingsleer die over de hele wereld beoefend wordt. De eenvoudige oefeningen stimuleren je energie (qi) en maken je ontspannen en krachtig. Met rust in je hoofd kun je de regie nemen over je leven; fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal.
  • Anma massage, één van de oudste massagevormen die er bestaat. Letterlijk betekent Anma ‘kalmeren door wrijven’. Bij een Anma massage wordt veelal je hele lijf gemasserd.
  • Bindweefselmassage: geven van rekprikkels aan de huid, waardoor de doorbloeding toeneemt en bijvoorbeeld verklevingen worden verminderd. Hierdoor worden de pijnprikkels en de stoornissen van het vegetatieve zenuwstelsel ook minder.
  • Een ook de verderop aangestipte Shiatsu is een vorm van massagetherapie.

Mijn ervaring: hoewel ik al vaker op het punt heb gestaan me aan te melden voor massagesessies, heb ik dit nog niet gedaan.

Meditatie, mindfulness

Meditatie en mindfulness draait om een mentale focus op een bepaalde sensatie (bv. ademhaling), een geluid, een woord of zin, een visueel beeld of een actieve beleving van het ‘hier en nu’. Het is een behandelmethode met weinig negatieve bijwerkingen, hoewel het wel belangrijk is een goede houding te kunnen vinden waarin je de mentale focus voor langere tijd kunt volhouden. Bij ernstige mentale trauma’s zoals PTSS kan meditatie symptomen wel eens verergeren. Onderzoeken die tot nu toe gedaan zijn naar de effectiviteit van meditatie voor het verminderen van chronische pijn zijn nog niet al te positief; meditatie is in ieder geval niet effectiever dan bijvoorbeeld de al langer bestaande cognitieve gedragstherapie.

Meditatie kan goed helpen om je lijf en mind rustiger te krijgen, een andere mindset te krijgen (c.q. aan te leren) waardoor je anders leert omgaan met pijn en zelfs met je leven.

Mijn ervaring: met name mindfulness heb ik samen met een behandelaar toegepast tijdens een revalidatietraject; ik was er nog niet erg van onder de indruk. Natuurlijk is het een ‘proces’ dat je moet leren, het vinden van innerlijke rust etc. is niet iets dat je binnen twee sessies voor elkaar hebt. Het helpt (iets) voor het vinden van een tijdelijke focus, een rustmoment, maar ik kan niet zeggen dat het positief bijdraagt aan het verminderen van dagelijkse pijn.

Ontspanningstechnieken

Er zijn meerdere technieken om je lijf in z’n natuurlijke staat van ontspanning te krijgen; bijvoorbeeld ademhaling, zelf-hypnose, het luisteren van je favoriete muziek, bewegen in de frisse buitenlucht, progressieve spierontspanning (het bewust aan- en ontspannen van spiergroepen). Alle technieken hebben het doel om je ademhaling te vertragen, je bloeddruk te verlagen en een gevoel van rust, kalmte en welbevinden te stimuleren. Ontspanningstechnieken kunnen bijdragen aan het verminderen van pijn en/of vermoeidheid bij o.a. prikkelbare darmsyndroom, fibromyalgie en hoofdpijn.

Mijn ervaring: op verschillende manieren en in verschillende therapieën ben ik samen met behandelaars op zoek gegaan naar meer ontspanning. Fijn om te doen, maar tegelijkertijd verandert het niets aan de status van chronische pijn. Ik schrijf er vaker over, voor mij werkt ‘muziek‘ het beste om in een meer ontspannen staat te komen, weg van dagelijkse beslommeringen. Zowel zelf muziek maken (ontspanning door inspanning) als muziek luisteren.

Manipulatie van de wervelkolom

Spinal manipulation, ofwel het manipuleren van je wervelkolom, is een techniek waarbij de behandelaar zijn of haar handen gebruikt, of een apparaat, om (delen van) je wervelkolom met lichte kracht te behandelen. Velen met chronische lage rugpijn kennen bijvoorbeeld de chiropractor die de spanning op de onderrug kan weghalen of nek- en hoofdpijn kan verminderen door manipulatie.

Mijn ervaring: ik ben ruim 20 jaar onder behandeling van een chiropractor geweest. Een ‘verlosser’ voor wanneer je echt door je rug bent gegaan; mijn chiropractor hielp me dan regelmatig letterlijk weer op de been. Maar hij is ook goed voor periodiek ‘onderhoud’; er waren jaren dat ik door tweemaal per jaar met mijn onderrug 😉 bij de chiropractor langs te gaan er weer tegenaan kon. Toch heeft ook deze terugkerende behandeling niet kunnen voorkomen dat ik nu al tien jaar met chronische pijn rondloop.

TAI CHI

Tai chi, ook ontstaan in China, is een mind & body behandelvorm waarbij je je lichaam en spieren langzaam en gecontroleerd beweegt terwijl je goed op je (diepe) ademhaling let. Tai Chi wordt bijvoorbeeld in Amerika aanbevolen als non-drug behandeling bij knieklachten als gevolg van osteoporose, bij lage rugklachten en bij bepaalde symptomen van fibromyalgie.

Mijn ervaring: ik heb nog geen ervaring met Tai Chi.

YOGA

Yoga, ontstaan in India, is een combinatie van lichaamshoudingen, ademhalingstechnieken en meditatie. Onderzoek, nog beperkt in aantal, wijst yoga aan als goed alternatief voor reguliere oefeningen bij lagerugpijn, nekpijn en artritis. Of yoga nu écht helpt aan het verminderen van pijn, daar is nog te weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.

Net als bij massage zijn er ook bij yoga verschillende soorten behandelingen. Chronisch pijnpatiënten geven aan dat specifiek voor chronische pijn bijvoorbeeld (maar niet alleen) geschikt zijn:

  • Yoga Nidra (‘yogaslaap’): diepe ontspanning, opschonen van je onderbewustzijn en weghalen diepgewortelde stress
  • Yoga Falun Dafa (of Falun Gong): zelfontwikkeling, rustige oefeningen en meditatie om de energiepotentie te vergroten.
  • Yin Yoga: meditatieve vorm van yoga die ruimte geeft in het lichaam. Hierdoor worden gewrichten beweeglijker en actiever en dat geeft opening en ruimte in het lichaam. In een Yin Yogahouding wordt het bindweefsel langzaam opgerekt en gehydrateerd. Het actiever maken van bindweefsel kan je helpen bij het verlichten van (pijn)klachten

Mijn ervaring: ik heb nog geen ervaring met yoga.

OP2G (‘Old Pain 2 Go’)

OP2G is een gesprekstechniek met de insteek om achterliggende redenen te vinden waarom pijn nog steeds aanwezig is in je lichaam. Hoewel je uiteraard achter je keuze moet staan om OP2G gesprekken aan te gaan en actieve betrokkenheid nodig is, is het niet nodig dat je bij voorbaat al ‘gelooft’ in deze techniek. De OP2G gespreksleider ‘vraagt’, in één of meerdere sessies, je lichaam en je onderbewuste om zélf oude pijnsignalen te verwijderen. Hij of zij legt je lichaam uit dat er genoeg redenen zijn om de oude pijnsignalen te stoppen. Het is dus géén fysieke behandeling, je lichaam wordt in beginsel niet aangeraakt.

Mijn ervaring: ik heb nog geen ervaring met OP2G.

Voedingssupplementen & natuurlijke producten

Producten uit de natuur worden al duizenden jaren toegepast in de (alternatieve) geneeskunde. De laatste decennia komt er weer meer aandacht voor de geneeskrachtige eigenschappen van natuurlijke stoffen.

  • Zo zou voor lagerugpijn de devil’s claw (duivelsklauw) plant en de white willow bark (witte wilgenbast, salicine) goed zijn, maar ook cayenne, comfrey (smeerwortel) en Braziliaanse arnica.
  • Er wordt al langer onderzoek gedaan naar de invloed van glucosamine en chondroïtine op osteoporose pijnklachten (resultaten spreken elkaar tegen).
  • Omega-3 vetzuren (visolie) zouden een positieve bijdrage kunnen leveren bij reumatoïde artritis, butterbur (petadolex), feverfew, magnesium en riboflavine bij hoofdpijn/migraine, capsaïcine (in chilipepers) tegen neuropathische pijn, bergthee olie voor pijn bij reuma en artritis, spierpijnen en lagerugpijn en verschillende probiotica en pepermuntolie bij prikkelbare darmsyndroom.
  • Er is onderzoek gedaan naar de werking van Sint Janskruid bij neuropathische pijn. Helaas kunnen diverse wetenschappelijke onderzoeken een positieve werking niet bevestigen.
  • Voor chronische pijnklachten wordt vaak ook kurkuma (ontstekingsremmend, bijvoorbeeld bij pijn als gevolg van reuma), gember (dempt pijn vanuit spieren en gewrichten en versterkt het immuunsysteem), de groenlipmossel (reuma, artrose, fibromyalgie, lage rugklachten) en basilicum (ontstekingsremmend en goed voor je bloeddruk) voorgeschreven.
  • Ook zijn er natuurlijke stoffen die de opname van andere kruiden in je lichaam versterken, bij kurkuma wordt bijvoorbeeld het gebruik van zwarte peper aanbevolen.

Of deze natuurlijke stoffen -aangeboden in de vorm van voedingssupplementen- écht effectief en veilig in gebruik zijn is nog steeds de vraag; meer onderzoek is nodig naar effectiviteit, bijwerkingen, doses en innamewijze.

Bij álle alternatieve behandelingen maar zéker waar het gaat om voedingssupplementen is het raadzaam om voor gebruik je huisarts of behandelend arts te informeren. Zij kunnen een check doen voor wat betreft beïnvloeding van natuurlijke stoffen van je huidige medicatie.

Mijn ervaring: ik heb (nog) niet de indruk dat voeding en/of voedingssupplementen de oplossing zijn voor (mijn) chronische pijnklachten. Natuurlijk heeft voeding een algemene invloed op je gezondheid en welbevinden en zullen er vast vitaminen, voedingsmiddelen en natuurlijke stoffen zijn die bijvoorbeeld je energieniveau beïnvloeden, waardoor pijn meer of minder goed te ‘handelen’ is. Pasgeleden volgde ik een webinar van Innerwave (Patrick Willems) over darmen en voeding, maar ik werd er nog niet veel wijzer van. Ja, uiteraard kon ik allerlei spullen aanschaffen of detox courses volgen; de marketing was op orde.

shiatsu

Holistische therapie uit de traditionele Chinese geneeskunde, ook wel onder de naam acupressuur of drukpuntmassage. Het is een manuele therapie waarbij de therapeut met zijn duimen, vingers, handpalmen, ellebogen en zelfs knieën draaiende bewegingen maakt. Shiatsu is vergelijkbaar met acupunctuur, maar er worden dus geen naalden gebruikt. Het doel is om slecht functionerende organen te verbeteren en de algemene gezondheid te stimuleren.

Mijn ervaring: ik heb nog geen ervaring met shiatsu.

Beweging

Beweging is goed voor iedereen. Meer bewegen is haast essentieel voor iedereen met chronische pijn. De natuurlijke reactie op pijn is juist mínder bewegen, maar uit talrijk onderzoek blijkt dat juist méér bewegen effectief is bij chronische pijn. Natuurlijk wel op een gedoseerde wijze, onder begeleiding en met een rustige opbouw. Doel is niet (meer) om een zo groot mogelijke bewegingsprestatie te leveren, doel is juist meer om de gewrichten soepel te houden en bewegingsangst te voorkomen.

Er zijn talloze beweegmethodes, waaronder:

  • Feldenkrais: ‘Mindfulness in Beweging’. Feldenkrais is een praktische en efficiënte methode om te leren hoe je over meer van je eigen bewegingsmogelijkheden kunt beschikken.
  • Eutonie: een zachte, ervaringsgerichte, down-to-earth methode waarbij ieders eigenheid, tempo en intentie m.b.t. beweging en houding gerespecteerd worden. Dit lichaamswerk helpt je om onnodige spierspanning, opgehoopte moeheid en pijn gemakkelijker en deugddoend los te laten.
  • Fascia Integratie Therapie: vorm van fysiotherapie waarbij niet naar het gebied van de klacht zelf wordt gekeken, maar naar de houding en beweging als geheel.
  • Alexander techniek: vorm van beweegtherapie gericht op chronische of terugkerende rugpijn. Bij de Alexandertechniek worden belemmerende gewoonten in de manier van staan, zitten, lopen en liggen aangepakt. De techniek wordt vaak gecombineerd met lichte sport. Doel is om het aantal pijnvrije dagen te verhogen.
  • Exposure in vivo: beweegmethode gericht op mensen met bewegingsangst. Doelstelling van deze behandeling voor pijn gerelateerde angst is dat een patiënt, ondanks de chronische pijnklachten, weer op een normale manier beweegt en dagelijkse activiteiten uitvoert.
  • Ook zijn er diverse op-maat-programma’s die allemaal gestoeld zijn op ‘vrijer bewegen’, onder bijvoorbeeld de namen Pijnvrij Methode, Totaal Pijnvrij, Ayo Care, etc.

overig

Er is zóveel, ik schreef het al. Hierna volgend nog een rijtje ’therapieën’ -voor jouw gemak op alfabetische volgorde- die in meer of mindere mate (ook) helpen bij chronische pijn. Met een deel ervan heb ik zelf ook ervaring, maar helaas bleken ook deze therapieën geen oplossing voor de chronische pijn te zijn.

  • APS, Actie Potentiaal Simulatie: micro electro therapie met een apparaat en plakelektroden dat de lichaamseigen zenuwimpuls, de actiepotentiaal, nabootst.
  • Artrokinesiologie: een doorontwikkeling van manuele therapie die het zelfherstellend vermogen van het lichaam bevordert. Bij artrokinesiologie wordt er vanuit gegaan dat het lichaam één geheel is en ook alleen optimaal kan functioneren als geheel. Daarom worden bij artrokinesiologie in het hele lichaam klachten en beperking opgespoord en verholpen. Het is als het ware een reset voor het hele lijf.
  • Balneotherapie: de ontspannende -of zelfs genezende- werking van thermaalbaden, spa-therapie, modderbaden
  • Body Stress Release (BSR): Body stress verwijst naar iedere spierspanning die zich in een fysiek systeem heeft vastgezet en die het lichaam niet heeft kunnen loslaten. BSR activeert het zelfherstellende vermogen van het lichaam, maar daarvoor moet het lichaam eerst de vastgezette spierspanning loslaten. De release bestaat uit het geven van kleine, lichte impulsen met de duimen of handen op de juiste plaats en in de juiste richting. Het lichaam kan door deze impulsen de spierspanning laag voor laag loslaten.
  • Crèmes bij neuropathie: toepassing van pijnstillende crèmes die pijnsignalen direct via de huidzenuwen tot rust brengen. Werkt (c.q. zou werken) bij o.a. zenuwpijn, aanrakingspijn, CRPS, dunne vezel neuropathie, diabetespijn, fibromyalgie.
  • Dorn methode: vorm van manuele therapie waarbij wervels en bindweefsel voorzichtig wordt gemanipuleerd. Tijdens de manipulatie zwaait de patiënt met benen of armen, ter vergroting van het druk-effect.
  • (combinatie van) Echografie en injecties: toedienen van injecties met een mengsel van verdoving en een ontstekingsremmer om overbelastingsstrengen in spieren op te sporen en op te lossen; o.a. bij lage rug, schouder, knie, heup, voet, buikwand
  • Expressief schrijven: methode waarbij je alle negatieve, angstige gevoelens rondom je chronische pijn ‘van je af schrijft’ (elke dag, 5-20 minuten maximaal). Na een periode voeg je daar ook positieve gevoelens, gedachten en ervaringen aan toe. Langzamerhand komt er meer berusting en kun je je pijn beter verdragen. Zelfs slaappatronen kunnen hierdoor verbeteren.ook zijn er varianten, bijvoorbeeld ‘Intuïtief tekenen’
  • Haptonomie / haptotherapie: in de haptotherapie wordt uitgegaan van de beleving van de pijn, niet van de klacht op zichzelf. Om beter te kunnen worden en/of anders met de pijn om te kunnen gaan is het nodig om gevoelens en emoties te leren voelen en te beleven. Haptotherapie is gericht op de beleving van alle dagelijkse dingen. Door de mens in zijn totaliteit te benaderen wordt de beleving van pijn vaak veel dragelijker en de last minder.
  • Healing: Behandeling waar, na een oriëntatiegepsrek, je aura, chakra’s en je gronding worden gescand. Je basischakra vertelt iets over je basisveiligheid, je bestaansrecht en hoe welkom je je voelt in deze wereld. Is er een disbalans in aura of chakra’s, dan kan een healer deze herstellen. Soms is het nodig om ‘etherische chirurgie’ toe te passen, ofwel opereren in de aura velden: het opzoeken en behandelen van de oorsprong van het “probleem”.   
  • Homeopathie: geneesmiddelen die het zelfherstellend vermogen van het menselijk lichaam stimuleren
  • Hypnotherapie: aanspreken van het onderbewuste om storende conditioneringen uit de weg te ruimen
  • Magneettherapie:
  • Mesologie: bemiddelaar tussen reguliere en alternatieve geneeskunde gericht op het vinden van de oorzaak of disfunctie in het lichaam die leidt tot chronische (pijn)klachten. Een focus op voeding en/of complementaire middelen staat vaak centraal.
  • Magneettherapie: herstellen van magnetische velden in of rondom je lijf zorgt voor betere gezondheid. Magneettherapie draait om de inzet van polsbandjes, steunzolen en andere methoden voorzien van magneten. In een grote wetenschappelijke studie kon echter geen bewijs worden gevonden voor de werking van magneten op pijn, anders dan een placebo-effect.
  • Malvatherapie: holistische benadering waarbij gestandaardiseerde behandelmethoden (o.a. lichttherapie, kleurentherapie, haptonomie, magnetisering, reiniging, regressietherapie) worden ingezet om het zelfgenezend vermogen van het lichaam te stimuleren en klachten/symptomen te verminderen
  • Muziektherapie: toepassen van muziek ter ontspanning of om zelfs pijn of depressie te verminderen. Ik schrijf regelmatig over toepassing van muziek in de zorg.
  • Neuro prolotherapie: injectietherapie voor rugklachten, nekklachten, artrose, knie en heupklachten en sportletsels
  • Ontgiften, detoxen, detoxicatie: herstellen van het zelfhelend vermogen van het lichaam en andere belangrijke lichaamsprocessen. Door diverse oorzaken (medicatie, stress, weinig slaap, weinig beweging) kan het gebeuren dat afvalstoffen niet meer voldoende afgevoerd worden, zich ophopen. Dat kan bijvoorbeeld chronische pijn of ontstekingen veroorzaken. Een body en/of mental detox zorgt ervoor dat afvalstoffen alsnog worden afgevoerd. Bij een goede sessie krijg je ook tips om ‘schoon’ te blijven in de toekomst.
  • Orthomoleculaire therapie: behandeling waarbij voeding centraal staat om zoveel mogelijk nodige en nuttige voedingsstoffen binnen te krijgen en zo weinig mogelijk schadelijke stoffen.
  • Osteopathie: Een osteopaat kan je inschakelen als je aan chronische pijn lijdt, die uit je gewrichten komt en/of door bepaalde bewegingen veroorzaakt wordt. 
  • Podotherapie: behandeling van lichamelijke klachten in de lager gelegen delen van het lichaam, waarbij de oorzaak van klachten altijd wordt onderzocht vanuit het gehele lichaam.
  • Psychosomatische Energetica (PSE): natuurgeneeskundige methode waarmee je achterhaalt welke onbewuste problemen energie van jou roven. PSE is er op gericht om met natuurgeneeskundige geneesmiddelen het zelfherstellende vermogen van je lichaam te activeren en daarmee, op de juiste plekken in je lichaam, de energie te herstellen.
  • Regenesis-Touch/Healing: natuurgeneeskunde energetische methode die uitgaat van het bundelen van energie om positieve veranderingen te triggeren op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel niveau
  • Reiki: handoplegging om het zelfherstellend vermogen van het lichaam te stimuleren
  • Rolfing: holistische manuele behandelmethode die helpt om de structuur en functie van het lichaam te bevorderen. Rolfing is een vorm van lichaamsgerichte therapie en bewegingseducatie die het bindweefsel (ook wel fascia genoemd) reorganiseert zodat het lichaam efficiënter kan functioneren. 
  • Trager therapie: een zachte, ontspannende bodymind behandeling; een vorm van schudden van de ledematen (rollende en trillende bewegingen) om de flexibiliteit te verhogen en de spierspanning te verlagen.
  • Virtual reality:  met de inzet van virtual reality is het mogelijk om de hersenen weer te kalmeren, en daardoor minder pijn te ervaren. Door dagelijks virtual reality oefeningen te doen bestrijd je zélf de pijn in je lichaam en train je je hersenen anders om te gaan met de pijnsignalen. O.a. Reducept biedt in Nederland deze vorm van ‘pijnbehandeling’ aan.
  • Visualisatie: therapie waarbij je je een situatie verbeeldt (een strand, een warm bad, etc.) waarin je pijnvrij en op je gemak bent, en je je lekker en ontspannen voelt.
    • ‘Ontkoppeling‘ is een vorm van visualisatie waarbij je een symbool voor ogen neemt dat het pijnlijke deel van je lichaam voorstelt; een irritant hard geluid, een fel licht e.d.. De ’truc’ is om je vervolgens voor te stellen dat het irritante symbool langzaam in intensiteit afneemt, waardoor ook de pijn van het losgekoppelde lichaamsonderdeel geleidelijk aan vermindert.
  • Vitaliteitstherapie: integrale benadering van chronische pijn met life- en leefstijlcoaching

Waar let je op bij het kiezen voor een alternatieve of aanvullende behandeling?

Het aantal mogelijke behandelingen buiten het directe reguliere medische circuit om is groot en groeit nog iedere dag. Waar let je nu op in je oriëntatie op mogelijke behandelingen? Welke informatie op een website of in een app is van belang om in kaart te krijgen?

  • Wie is verantwoordelijk voor de behandeling en wat is zijn of haar achtergrond?
  • Wat wordt er precies aangeboden en welke beloftes over resultaten worden gemaakt? Is deze belofte reëel of ’te mooi om waar te zijn’? Wordt de claim onderbouwd met onderzoek of praktijkervaring?
  • Wanneer is de informatie die je leest samengesteld? Is deze periodiek geupdated?
  • Wat is de achterliggende bron van de informatie die je leest? Ook hier: is er onderbouwing van (wetenschappelijk) onderzoek of lees je eerlijke reviews van bestaande behandelden? En zijn deze cliënten benaderbaar?
  • Waarom wordt de informatie die je leest aangeboden, wat is het doel van de informatie? Voorlichting, of directe verkoop?

Daarnaast kan je bijvoorbeeld ook letten op:

  • Zijn er medische experts betrokken bij de samenstelling van de aangeboden informatie of behandeling?
  • Gaat men, naast de voordelen, ook in op mogelijke nadelen, risico’s of bijwerkingen?
  • Als je gebruik maakt van apps waarin persoonlijke (medische) informatie over jou wordt opgeslagen: wat is het privacybeleid, hoe gaat men om met jouw vertrouwelijke informatie?
  • Als je een (gezondheids)app gaat downloaden: wordt er informatie verstrekt over de maker van de app? Zijn er reviews van gebruikers bekend en hoe recent zijn deze reviews?

Bij het uiteindelijk kiezen van een behandelaar kan je ook letten op:

  • Welke behandelaar wordt aangeraden door je eigen huisarts of specialist? Of heeft je zorgverzekeraar een lijst met (gecontracteerde) behandelaars?
  • Welke opleiding(en) of training(en) heeft je behandelaar gevolgd en bij welke keurmerken of koepelorganisaties is hij of zij aangesloten? Welke diploma’s of certificering kan je van je behandelaar vinden?
  • Staat je alternatieve behandelaar open voor communicatie of samenwerking met je huisarts of medisch specialist? Bijvoorbeeld met betrekking tot doelen of resultaten van de behandeling?
  • Welke specifieke ervaring heeft je behandelaar met jouw specifieke klachten of medische achtergrond? Heeft hij soortgelijke patiënten behandeld en wat waren de resultaten?
  • Wordt behandeling volledig of gedeeltelijk vergoed door je zorgverzekeraar? Waarom wel, of waarom niet?

Het is altijd verstandig om met de alternatieve behandelaar én je reguliere arts (huisarts, specialist) te bespreken of er mogelijke nadelen of zelfs gevaren zitten aan de alternatieve behandeling voor jouw specifieke gezondheidssituatie. Waar bijvoorbeeld een persoon met lage rugpijn baat kan hebben bij een chiropractor, kan de behandeling voor iemand met holtevorming in de ruggengraat gevaarlijk zijn.

Deel je ervaringen

Ik heb zoals ik al schreef al redelijk wat alternatieve therapieën uitgeprobeerd. Hoewel een aantal van die behandelingen niet onaangenaam was, leidden de therapieën bij mij niet tot minder pijn. Word je daar sceptisch van? Ja. Tegelijkertijd hebben andere mensen er blijkbaar wél baat bij en leidt het bij hen regelmatig tot minder klachten. Kan dat te maken hebben met een placebo effect? Wellicht. Volgens Arjen Lubach, die in 2017 een item wijdde aan ‘alternatieve geneeswijzen’, maken al ruim 1.000.000 Nederlanders per jaar gebruik van deze ‘onbewezen ideetjes’. 83% van hen is hoogopgeleid.

  • Wat is jouw indruk van alternatieve behandelwijzen ten opzichte van de reguliere medische wetenschap? In hoeverre sta je er voor open? Is ‘medisch wetenschappelijk bewijs’ voor jou een harde vereiste om er aan te beginnen, of heb je meer het uitgangspunt ‘gecontroleerd experimenteren kan geen kwaad’?
  • Heb jij ervaring met een of meerdere van de hierboven genoemde alternatieve behandelingen? Positief, gematigd of negatief? Ik hoor je ervaring graag!
  • Ken jij een andere alternatieve behandelwijze voor chronische pijn die hierboven nog niet is vermeld?

Deel je gedachten via de reacties hieronder.

Meer lezen

  • Meer lezen over alternatieve behandelingen? Lees het artikel “Complementary, Alternative, or Integrative Health: What’s In a Name?” op de website van NCCIH.
  • Benieuwd naar Integrale gezondheidszorg? Wijzer naar Gezondheidszorg geeft meer achtergronden.
  • Keuzevrijheid.nl biedt een ruim overzicht van alternatieve therapieën en natuurlijke geneeswijzen.
  • Gebruik de databases van CIZG voor informatie over onderbouwing van diverse alternatieve behandelwijzen.
  • Behandelaar kiezen? Gebruik een of meerdere van onderstaande bronnen:
  • Op zoek naar wetenschappelijke onderbouwing van een aanvullende of alternatieve behandeling? Begin eens bij The Cochrane CAM Field.
    • The Cochrane CAM Field is an international group dedicated to facilitating the production of systematic reviews of randomized clinical trials in areas such as acupuncture, massage, chiropractic, herbal medicine, homeopathy and mind-body therapy.
  • ZonMw, Organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, stelde in 2014 vast dat complementaire zorg (CZ) een maatschappelijk gegeven is, maar dat nog weinig bekend is over het CZ-aanbod. In 2015 verscheen een studie die voor het eerst in kaart brengt wat ziekenhuizen, verpleeghuizen en GGZ-instellingen aan complementaire zorg bieden.
Inventarisatie Complementaire Zorg 2015Download

Gepubliceerd door koerthom

Erzitmuziekinmijnleven.org. En: er zit steeds meer muziek in de zorg! 👍🎹

Een gedachte over “Welke alternatieve behandelingen zijn gericht op chronische pijn?”

  1. Pingback: Welkom in het oerwoud van de pijnbehandelingen - Er zit muziek in mijn leven

Wat vind jij?

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.