Spotlight: Muziek als Medicijn – meer wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van muziek in de zorg

Geschatte leestijd: 4 minuten.

Ik ben overtuigd van en doorlopend nieuwsgierig naar de kracht van muziek als instrument voor afleiding, troost en heling in de zorg. Tegelijkertijd moet je nog ontzettend voorzichtig zijn met uitspraken over de helende werking van zoiets ‘simpels’ als muziek. Maar toch; ik ben ook chronisch pijnpatiënt én toetsenist en ervaar dagelijks de invloed van muziek (spelen) op het pijnniveau dat ik ervaar. Het ‘trucje’ werkt niet áltijd, maar wel vaak: als ik piano speel voel ik voor even minder pijn. Stop ik, dan is na 15-20 minuten de pijn vaak weer terug. Hoeveel bewijs wil je hebben?

Neuropsycholoog Erik Scherder kan daar prachtig over vertellen:

Juist daarom vind ik de foundation Muziekids als Medicijn razend interessant. De foundation Muziek als Medicijn wil op wetenschappelijke basis vaststellen waar en wanneer muziek in de zorg een positief effect heeft en de toepassing ervan stimuleren.

Wat is de oorsprong van Muziek als Medicijn?

De foundation Muziek als Medicijn is gestart vanuit het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Deze stichting heeft als doel muziek een plaats te geven als innovatieve, ‘evidence based’ behandeling binnen én buiten de gezondheidszorg.

Waarom ‘muziek’ toevoegen aan behandelingen in de medische zorg?

• Muziek als duurzame behandelingsvorm kent geen bijwerkingen.

• Muziek is goed toegankelijk, laagdrempelig en veel mensen (patiënten) hebben in een of andere vorm ‘iets’ met muziek

• De uitvoer van muziek in de meest basale vorm kent minimale kosten

Juist daarom maakt muziek een brede toepassing mogelijk en kan het kostenbesparend werken.

Muziek is ontspanning en dat is iets waar zieke kinderen in een ziekenhuis behoefte aan hebben. Dat is belangrijk voor ze en kan zelfs bijdragen aan een sneller herstel.

Prof. Gert Jan Kaspers, VUmc Amsterdam

Wat doet Muziek als Medicijn?

Door het uitvoeren van systematische literatuuranalyses en kwalitatief hoogstaand klinisch onderzoek draagt de onderzoekgroep bij aan de wetenschappelijke kennis over de werking en de toepassing van muziek. Met als doel om de muziek als behandeling in de reguliere zorg de plaats te geven die haar toekomt.

Wie ‘zijn’ Muziek als Medicijn?

De stuurgroep van de stichting bestaat uit Prof. Dr. Hans Jeekel (voormalig hoofd van de afdeling chirurgie van het Erasmus MC en pianist), Fryke Kuipers (zet zich in voor muziek en welzijn in de gezondheidszorg na een carrière bij diverse banken), drs. Paul Hekking (longarts en muziektheoreticus) en Pien Bax-Engelsman (fondsenwerving).

Daarnaast is er -uiteraard- een comité van aanbeveling met onder andere Burgemeester Aboutaleb en Mw. van Zweden (inderdaad, van Jaap) en zijn er tientallen onderzoekers in de medische praktijk betrokken bij het werk.

Wat zijn resultaten van Muziek als Medicijn?

Muziek als Medicijn heeft diverse onderzoeken gelijktijdig lopen, waarvoor ook doorlopend extra funding wordt gezocht. Daarnaast zijn meerdere onderzoeken al afgerond. Over de resultaten van de onderzoeken die worden uitgevoerd wordt regelmatig gepubliceerd in wetenschappelijke medische tijdschriften.

Afgerond

Er is bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar het effect van muziek op angst- en pijnbeleving tijdens operaties. Daarbij werden positieve effecten gevonden van muziek op angst en pijn bij volwassenen, zowel vóór, tijdens, als na de operatie. Er was minder angst en men beleefde minder pijn door het luisteren naar muziek. Er is onderzoek gedaan naar de invloed van muziek op chronische hoge bloeddruk (hypertensie); ondanks dat vervolgonderzoek nodig is lijkt de bloeddruk lager te worden als er over lange termijn een aantal malen per week naar muziek wordt geluisterd. In het Sophia Kinderziekenhuis (Rotterdam) is een onderzoek naar muziekinterventies vóór en tijdens operaties bij 195 kinderen tussen 0 en 3 jaar uitgevoerd. Het betrof operaties bij kinderen die een veelvoorkomende chirurgische ingreep ondergingen, zoals een liesbreuk operatie. Muziek leek met name bij onrustige kinderen behulpzaam te zijn op de mate van onrust.

Voor een volledig overzicht: zie onderzoek.

Lopend

Op dit moment wordt er onderzoek gedaan naar de invloed van muziek op het aanleren van chirurgische vaardigheden bij geneeskundestudenten. Er is literatuuronderzoek dat wordt uitgebreid met experimenten naar de reeds aanwezige aanwijzingen dat een chirurg beter presteert wanneer er muziek gespeeld wordt. En er wordt een studie uitgevoerd of luisteren naar muziek en samen zingen niet alleen kortstondig, maar ook op langere termijn een effect kan hebben op thuiswonende mensen met dementie.

Voor een volledig overzicht: zie onderzoek.

Muziek in de medische praktijk: Stichting Muziekids

Naast het theoretische onderzoek van Muziek als Medicijn is er in de medische wereld al sinds 2010 een praktische toepassing, in de vorm van de muziekstudio’s en muziektroubadours van Stichting Muziekids. Wat de onderzoekers van Muziek als Medicijn wetenschappelijk bewijzen ondervinden de muziekvrijwilligers en professionals van Muziekids iedere dag weer: de positieve invloed van muziek op welzijn en welbevinden van patiëntjes die voor polibezoek of opname in het ziekenhuis moeten zijn.

‘Geen soft gelul, het is keiharde wetenschap’, aldus kinderarts Jos Bruinenberg van het ETZ ziekenhuis in Tilburg. Jos Bruinenberg is al meerdere jaren pleitbezorger van het werk van Muziekids in het ETZ.

De muziekstudio heeft zo’n positieve invloed. Veel meer eigenlijk dan de CliniClowns. Die zijn onverwacht, onvoorspelbaar. Muziek doet iets met iedereen.

Kinderarts Jos Bruinenberg, ETZ ziekenhuis Tilburg

Ander onderzoek naar de invloed van muziek op zorg en welzijn

Help mee aan meer en groter onderzoek

Ik heb me al opgegeven als proefkonijn 🙂 voor onderzoek naar de effecten van muziek op chronische pijn beleving. Daarnaast zet ik me in als vrijwilliger voor Stichting Muziekids.

Wil jij onderzoek naar de invloed van muziek in de zorg ook steunen?

• Steun Muziek als Medicijn met donaties. Muziek als Medicijn is een fonds op naam van de Erasmus MC Foundation.
• Steun Muziekids als donateur of start een fondsenwervende actie.

Beide organisaties zijn ANBI waardoor schenkingen belastingtechnisch aantrekkelijk zijn. Beide organisaties staan uiteraard ook open voor nalatenschappen.