10 oplossingsrichtingen om écht beter om te leren gaan met chronische pijn – deel 2

Geschatte leestijd: 11 minuten.

Ik ben nu tien jaar bezig met leren omgaan met chronische pijn in mijn leven. Tijd voor een jubileumblog, zou je feestelijk kunnen denken. Maar helaas, leren omgaan met pijn is niet zo feestelijk. Toch vond ik het hoog tijd om eens een samenvattend artikel te schrijven over alles (nou ja, veel) wat ik in de loop der jaren heb verzameld aan “oplossings”richtingen. En dan heb ik het niet over dé tip die alle pijn wegneemt, want…die is er niet. Ik heb het ook niet over het ‘accepteren’ van de pijn in je leven, want…dat lukt mij in ieder geval niet. Ik heb het over 10 oplossingsrichtingen om écht beter om te leren gaan met chronische pijn. De pijn minder centraal te stellen. Anders denken en omgaan met pijn.

Omwille van de leesbaarheid heb ik dit blog opgeknipt in twee delen. In dit tweede blog de tweede 5 van in totaal 10 oplossingsrichtingen. In deel 1 vind je oplossingsrichting 1 t/m 5.

Allereerst een nuancering

Het is vaak niet óf óf. Ik ben iemand van de nuance, van de voors en tegens. Ben soms enorm jaloers op mensen die heel stellig kunnen zijn, zwart-wit kunnen denken. Hoewel…

Maar ook bij oplossingsrichtingen rondom leren omgaan met pijn is het niet óf óf. Vaak zit het juist in de combinatie van oplossingen. Daarbij komt: ieder mens is anders, reageert anders, denkt anders en heeft andere behoeftes. Wat voor de een goed werkt, werkt voor de ander juist weer niet.

Een pijninjectie of herniaoperatie kan voor de een de perfecte oplossing zijn voor de pijnklachten. Maar voor de ander juist een opmars richting verergering van de pijn. Kijk bij onderstaande oplossingsrichtingen eens wat bij je past. Noteer er eens een paar op je eigen lijstjes en verdiep je verder, maar overleg ook altijd met iemand die graag met je meedenkt.

Deze oplossingsrichtingen zijn waarschijnlijk niet de eerste stap waar je bij uitkomt als je pijn krijgt. Bij pijn, ga je naar de dokter. Bij voortdurende pijn sluit de specialist een aantal aandoeningen uit. Bij chronische pijn ontkom je er uiteindelijk niet aan om andere strategieën dan de puur medische te gaan onderzoeken.

Dat heet ook wel het de chronisch pijnpatiënt zo bekend klinkende leer er maar mee leven.

Dit blog in 5 bullets

Weinig tijd? Druk druk druk? Lees eerst eens oplossingsrichting 10 🙂 En daarna onderstaande.

6. Je brein afleiding bieden

Ik schreef er al eerder over. Kiezen voor nieuwe zingeving in je leven, een nieuwe hobby zoeken of oude oppakken, vrijwilligerswerk gaan doen (Lees ook: Help jezelf, door een ander te helpen): er zijn divers manieren waarop pijnpatiënten proberen “pijn” niet meer zo’n centraal element in hun leven te laten zijn.

Zo zijn er ook de theorieën over ‘olifantenpaadjes’, ofwel de ingesleten neurologische paden in je brein die onbedoeld de rode loper hebben uitgelegd voor de pijnprikkels in je hersenen. Je kunt ook, middels therapie en afleiding, nieuwe paadjes aanmaken in je hersenen die de pijnprikkels uiteindelijk weer minder goed geleiden.

Daarnaast, of eigenlijk in het verlengde daarvan, is er ook de theorie van Expressive writing.

Een wat meer wetenschappelijke benadering hiervoor vond ik in een artikel van Practical Pain Management over Pain Reprocessing Therapy (PRT).

PRT is a psychological treatment that helps people reprocess pain signals as non-dangerous in order to reduce or eliminate chronic pain.

Zie Meer lezen voor een link naar het volledige artikel.

7. Alternatieven zoeken voor behandelingen die geen resultaat opleverden

Jarenlang heb ik allerlei medisch-technische behandelingen geprobeerd. Een hernia-operatie, pijninjecties, allerlei medicatie, blokkades…uiteindelijk word je behandelmoe als niets écht helpt. Natuurlijk gaven sommige dingen wel tijdelijke verlichting van klachten. Maar de pijn kwam altijd weer terug…en soms nog heftiger dan eerst.

Soms is het goed om eens verder te kijken dan het regulier-medische. Aan jezelf toe te geven dat je misschien gewoon op een verkeerd spoor zit. Of…(moeilijk!) te erkennen dat er gewoon geen echte oplossing is, geen ‘quick fix’ en ook geen ‘slow fix’.

Ben je dan ‘uitbehandeld’? Nee.

Er zijn altijd weer andere opties, alternatieven. Ik schreef al eens eerder over allerlei complementaire therapieën. Onderzoek eens wat bij je past, of wat in een hoek zit die je nog helemaal niet hebt bekeken of uitgeprobeerd. Behandelingen zijn niet zozeer meer medisch, maar werken in op je mentale gesteldheid, op je bereidheid om te berusten in je pijnlijke lijf, of bijvoorbeeld op ontspanning en ademhaling. En soms is daar écht nog wel wat winst te behalen!

Je kon hier al eens lezen over een LUMC onderzoek naar de werking van cannabis als alternatief of aanvulling op reguliere pijnmedicatie. Chronische pijn wordt normaliter met sterke pijnstillers behandeld. Het verdooft de hersenen, maar pijn blijft vaak aanwezig én het werkt versuffend. Cannabis (CBD, THC) kan dan een meer natuurlijk alternatief zijn.

Uiteraard is het verstandig ook bij deze alternatieve behandelingen positief-kritisch te blijven en niet te lang door te gaan als je niet het idee hebt dat iets je gaat helpen.

8. Je verdiepen in en/of overgeven aan innovatieve pijnbehandelingen

Iemand moet de eerste zijn. Iemand moet zijn of haar nek uitsteken, een specialist in chronische pijn, een onderzoeker, een pijnpatiënt, een financier. Sommigen vinden ‘innovatie’ maar gedroom in de verre toekomst; voor anderen is het het begin van een levenswerk dat de levens van vele anderen zal blijken te beïnvloeden.

Ik geloof wel in innovatie. Natúúrlijk haalt niet ieder experiment de (beloofde) eindstreep; veel innoverende ideeën sterven een stille dood. Maar sommige breken wel degelijk door.

Wat te denken van bijvoorbeeld:

• Virtual reality: denk bijvoorbeeld aan het concept achter Reducept, waarin je de pijnsignalen in je lijf letterlijk visueel te lijf gaat.
• iPSpine: een onderzoeksproject waarin met chronische lage rugpijn uiteindelijk -na een aantal komende onderzoeksjaren- hoopt te gaan behandelen met (pluripotente) stamcellen
• Deep Brain Stimulation: een innovatieve techniek, diepe hersenstimulatie, die al een tijdje wordt toegepast bij mensen met Parkinson, tremor, dystonie en in de psychiatrie. De laatste jaren wordt ook meer en meer gekeken naar mensen met (bepaalde vormen van) chronische pijn. O.a. prof. dr. Vissser-Vandewalle doet onderzoek.
• De Healy…tja, ik schreef er al eens eerder over. Bij deze ‘innovatie’ heb ik toch echt mijn bedenkingen. Maar “wie ben ik”. Anderzijds, ook Radar sprak al over valse medische claims rondom de Healy.

Painless

Het eindresultaat zal een verbeterde levenskwaliteit zijn voor duizenden mensen en een enorme kostenverlaging voor de Nederlandse maatschappij. Dit kan gerealiseerd worden door bundeling van kennis en door de focus te richten op pijn.

Startdocument Painless

Lees het hele Painless startdocument bij Meer lezen…

9. Kiezen voor multidisciplinaire behandeling van je pijn

Vaak kiezen we als pijnpatiënt voor één type behandeling. Of we gaan de medisch-technische molen in, óf we slikken heel veel pillen, óf we gaan naar de psycholoog, óf we sporten ons fit (of suf). Maar je kunt het ook allemaal met elkaar combineren. Niet dat je nu vanaf morgen alles tegelijk gaat doen en je je overal voor aanmeldt, maar door te kiezen voor een multidisciplinaire behandelaar.

Ik schreef er al eens eerder over.

En recent las ik over Transcare, die multidisciplinaire behandeling van chronische pijn in de huisartspraktijk aanbiedt. Patiënten met chronische pijn kunnen in de huisartspraktijk van Doeke Keizer in Harkema, een dorp in het oosten van Friesland, op één ochtend terecht bij de huisarts, de fysiotherapeut en de psycholoog. Die nemen elk een uur de tijd voor de patiënt, bespreken de pijn, de mogelijke oorzaken en de consequenties voor leven, werk en persoonlijk welbevinden. Zo nodig worden ook een neuroloog, revalidatiearts, psychiater, orthopedisch chirurg of anesthesist ingeschakeld. Patiënten ervaren door deze team-aanpak minder pijn, meer controle en een betere kwaliteit van leven, zo claimt Transcare.

In het verlengde hiervan vinden we de theorie van het bio-psycho-sociale model: lichaam, geest en (sociale) omgeving staan altijd met elkaar in relatie. En wil je pijnklachten behandelen, dan richt je je dus niet op één maar op alle elementen. Zo ook de uitgangspunten van Positieve Gezondheid, dat uitgaat van samenhang tussen lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren.

10. Denk aan de basis van ‘alles’

Soms ligt een oplossingsrichting zó voor de hand, of voor het grijpen zo je wilt, dat je ‘m makkelijk over het hoofd ziet. Of…niet wíl zien, omdat de oplossing wat van je vraagt.

De samenvatting van De oplossing voor pijn (Maikel Korbmacher) en ook het boek PIJN (Bart Morlion) laten mooi zien dat het goed is om terug te gaan naar de basis, als je wilt onderzoeken of je je pijnklachten meer beheersbaar kunt krijgen.

Wat is dan die basis?

• Je voedingspatroon: voeding is van invloed op je stressniveau. En bij een teveel aan zuren in je voeding kunnen er problemen ontstaan op spierniveau. Kruidengeneeskunde is van alle tijden, van generatie op generatie wordt kennis over planten en hun geneeskrachtige werking overgedragen. De invloed van planten op chronische pijn is nog weinig onderzocht.
• Je beweegpatroon: onder andere door overdadig computer- en smartphonegebruik ontstaan tegenwoordig veel blessures aan spieren van de arm, nek, pols, schouder en hoge en lage rug. De spierspanning stijgt door overbelasting, wat tot uitstralende pijn leidt. Bij kinderen leidt het direct al tot klachten, en op latere leeftijd tot artrose. Bovendien komt men minder buiten, wordt er minder bewogen, waardoor de spieren die die overbelasting moeten opvangen minder goed zijn getraind.
• Je ademhaling en ontspanning, mindfulness: Bij te weinig zuurstof moeten organen veel harder werken en kunnen klachten als hoofdpijn, kortademigheid of coördinatieproblemen ontstaan. Mentale kracht kan binnen een behandelplan wel degelijk worden ingezet om anders te leren denken over pijn, ja zelfs om de invloed van die pijn te verminderen. Zónder nare bijwerkingen.
• Je stress en (werk)drukte: iedereen weet dat stress en overmatige werkdruk niet goed is voor lijf en geest. Maar voor mensen met chronische pijn werkt dit extra hard door. Te lang doorwerken (zitten), te weinig bewegen, psychische druk: het zijn bekende triggers van pijnklachten. Relaxatie is een techniek waarbij je met je gedachten de werking van je lichaam kunt beïnvloeden, je fysieke en emotionele stress kunt verminderen. Door deze techniek verandert je bloeddruk, hartfrequentie en spierspanning.
• Je slaappatroon: bijvoorbeeld mindfulness is een techniek die wetenschappelijk bewezen effect aantoont op onder andere chronische pijn, stress én slaapstoornissen. Heb je chronische pijnklachten dan is het raadzaam te kijken naar je slaapritme en patronen. (Een tekort aan) slaap heeft écht heel veel invloed op pijn. Je kunt allerlei aanpassingen doorvoeren (o.a. goed gedoseerde rust, voeding, beweging, late stress, ontspanning, hulpmiddelen) om weer beter te slapen.
• Sociale spanningen: ook een minder of slecht functionerende relatie of familieruzie kan doorwerken in stress, ademhaling en spierspanning waardoor je pijnklachten krijgt of in stand houdt. Het écht aanpakken van deze bronnen van stress kan uiteindelijk tot verbetering van klachten leiden. Maar…soms zijn de keuzes lastig.

Gestructureerd werken aan deze basiselementen kan wel degelijk invloed hebben op je pijnklachten, of op de manier waarop je mentaal je klachten tegemoet treedt.

Een herhaald pleidooi

Tot slot van deze tweede serie van vijf oplossingsrichtingen wil ik graag opnieuw het pleidooi van Topdokter en oud voorzitter van de Europese pijnfederatie Bart Morlion aanhalen. Meer aandacht voor preventie. Ik schreef er al eens over in de samenvatting van zijn boek PIJN (2020).

• Chronische pijn vormt o zo vaak een persoonlijk drama én een maatschappelijk probleem dat in Nederland naar schatting 50 miljard Euro per jaar kost.
• 56 % van de Nederlanders met chronische pijn vindt hun pijnbehandeling onvoldoende.
• In Nederland leeft 18% van de bevolking met chronische pijn. Elk jaar komen er 13.530 mensen bij met ernstige pijn. Velen blijven pijn houden of hebben veel last van bijwerkingen van hun medicatie en zijn uitbehandeld.
• Bijna één op de vijf patiënten met onbehandelbare pijn wordt depressief, één op de drie kan niet meer werken. 
• Bron: Painless startdocument (2020)

Zou het niet beter zijn wanneer we er als samenleving alles aan doen om pijnklachten te voorkomen? Om pijn niet tot chronische pijn uit te laten groeien? En om de impact van chronische pijn op iemands leven en de maatschappij als geheel te verkleinen? Morlion pleit voor bewuster leven: preventie, zelfmanagement, minder medicatie, meer beweging, isolement te doorbreken en jezelf te activeren. Maar ook voor véél meer budget naar preventie, zodat medisch ingrijpen uiteindelijk minder nodig is. Ofwel, van lijdend voorwerp naar leidend voorwerp!

Deel je ervaringen

• Welke van bovenstaande oplossingsrichtingen heb jij al eens onderzocht, of uitgeprobeerd, om meer grip te krijgen op je chronische pijn? Om je leven met pijn beheersbaarder te maken? En met welk resultaat?
• Zie jij nog andere oplossingsrichtingen die hier, en in deel 1, nog niet behandeld worden?
• In hoeverre ben jij het eens met Morlions pleidooi om méér aandacht (en geld) uit te laten gaan naar preventie, naast (of wellicht wel deels in plaats van) behandeling?
• Lukt het jou (soms of vaak) al om anders te leren denken over je chronische pijnklachten? Dat is absoluut geen gemakkelijke opgave trouwens, weet ik uit eigen ervaring!

Deel je gedachten en ervaringen via de reacties hieronder. Of neem contact met me op.

Meer lezen

• Lees het volledige artikel over de Pain Reprocessing Therapy.
• Meer weten over Painless? Kijk op de website en lees onderstaand startdocument.

• Van steeds meer boeken over chronische pijn vind je in deze omgeving samenvattingen. Kijk eens in de boekenhoek en plan een dagelijks leesuurtje in. Goed voor je kennis én voor je ontspanning!
• Benieuwd welke organisaties je allemaal kunnen ondersteunen als je chronische pijnklachten hebt? Ik bracht er ruim 100 in kaart.
• Er zijn tientallen, honderden, alternatieve behandelvormen voor mensen met chronische pijn. Ik maakte al eens eerder een overzicht, dat ik regelmatig bijwerk.