Geschatte leestijd: 7 minuten.

Met chronische pijn leren leven ís goed mogelijk, maar hoe doe je dat nu, in de dagelijkse praktijk? Het Zorgboek Pijn is geschreven op basis van de ervaringen van andere mensen met pijn: mensen die met vallen en opstaan hebben geleerd hoe ze een plezierig, bevredigend leven kunnen leiden, ondanks de pijn. Je vindt er informatie over medicijnen, bewegen, ontspannen, alternatieve behandelwijzen, zakelijke gevolgen en andere onderwerpen.

Waarom deze samenvatting?

  • Op het eerste gezicht wordt er nog niet zoveel gepubliceerd over chronische pijn. Zoom je in, dan zijn er in de loop der tijd toch al behoorlijk wat pijnboeken geschreven. Door samenvattingen aan te bieden krijg je grip op wat er zoal verkrijgbaar is…en wat waarde toevoegt aan de kennis die je al hebt.
  • Een samenvatting van een boek is handig voor het snelle overzicht. Om te beoordelen of het de moeite waard is om het hele boek te gaan lezen, lenen of kopen. Een samenvatting is te beknopt om het boek te kunnen vervangen.
  • Een samenvatting van een boek is ook ná het lezen van het volledige boek handig. Je vindt er snel een compleet overzicht, je kan het later nog eens nalezen als bijvoorbeeld de inhoud wat is weggezakt.
  • Een samenvatting bevat uiteraard weinig nuance. Het heeft geen toelichtende anekdotes of voorbeeldverhalen waardoor stof tastbaar wordt. Het heeft geen illustraties…soms zegt één beeld meer dan 1000 woorden. Het heeft geen toelichtende tabellen en het bevat vaak niet de retourvragen aan de lezer, die je aan het denken zetten.

Kortom: Een samenvatting geeft grip, maar is ook altijd beperkt.

Tips bij het lezen van Zorgboek Pijn

  • Probeer bij alles wat je leest hetgeen je leest op je eigen situatie toe te passen. Wat vind jij van, hoe denk jij over, in hoeverre pas jij al toe wat je leest, in hoeverre wíl je toepassen wat je leest.
  • Uiteraard is de samenvatting deels ook míjn interpretatie van wat ik lees; het zijn de zaken die mij in het boek zijn opgevallen of triggeren die ik opschrijf. Daarmee ben ik verre van volledig, dat is ook niet het doel van de samenvatting. Het kan dus zijn dat jij juist andere zaken haalt uit het oorspronkelijke boek dan ik.

Inhoudsopgave

Zorgboek Pijn is een uitgave (2011) van Stichting September in samenwerking met Stichting Pijn-Hoop. Een stichting die dé oplossing wil bieden om een ingewikkelde boodschap daadwerkelijk over te brengen. Dat doet de stichting met de publicatie van praktische publicaties, zoals het Zorgboek Pijn.

Introductie

Pijn is biopsychosociaal.

  • Bio: lichamelijke beschadiging hersenen, ruggenmerg en zenuwen; spelen grote rol
  • Psycho: pijnbeleving: denken, voelen
  • Sociaal: pijngedrag

Ofwel: pijn is ingewikkeld, er is veel op van invloed.

Soorten pijn en begrippen

Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute en chronische pijn.

Er is ook verschil tussen weefsel- en zenuwpijn. Zenuwpijn is meestal niet afhankelijk van beweging of belasting; weefselpijn wel.

Fantoompijn / gerefereerde pijn is pijn op een andere plaats dan waar de oorzaak ligt.

Sensitatie = pijngevoeligheid.

Wanneer een zenuw wordt geprikkeld, levert dit korte, scherpe pijn op (door de A-deltavezels in zenuw) en langerdurende doffe pijn (door de C-vezels in de zenuw).

Poorttheorie: als de “poort” openstaat wordt de pijnprikkel naar de hersenen vervoerd, als de poort dichtstaat is er geen geleiding naar hersenen. Poort kan ook voor een deel gesloten staan. De hersenen kunnen andersom ook beïnvloeden of een poort pijnprikkels doorgeeft of niet. Ben je angstig, dan kan je ook gevoeliger worden voor pijn; de pijndrempel gaat omlaag: sensitatie neemt toe.

Centrale sensitatie ontstaat door o.a.:

  • bewegingsangst
  • somberheid
  • onjuiste gedachten over pijn

In het ruggenmerg kruisen de pijngeleidende banen naar de andere zijde van het lichaam.

De hersenen kunnen zelf ook stoffen aanmaken die pijn remmen: endorfinen, enkefalinen.

Dimensies van pijn

Pijn is:

  • lichamelijk
  • psychisch
  • sociaal

Negatieve spiraal: cirkel van Löser; een pijnmodel dat uit vier cirkels bestaat, die de onderdelen van pijn weergeven:

  1. lichamelijke beschadiging (leidt tot…)
  2. gewaarwording van pijn in hersenen (leidt tot…)
  3. pijnbeleving (leidt tot…)
  4. pijngedrag
Crikel van Löser, Bron

Van invloed op pijnbeleving:

  • karakter
  • gedachten over pijn, die leiden tot gevoelens, die leiden tot gedrag: negatieve spiraal kan ontstaan

Van invloed op pijngedrag:

  • sociale omstandigheden, cultuur, godsdienst, reacties van omgeving
  • mate van onbegrip of juist sociale steun

Pijndiagnose

Eerste stap: zoeken naar (behandelbare) oorzaak + eventuele behandeling. Is er geen behandelbare oorzaak, dan spreekt men van chronische pijn. Gevolg: medisch shoppen; risico dat je teveel gericht blijft op verhelpen van pijn in plaats van te leren leven met pijn.

Tweede stap: inventarisatie van de ernst van de pijn en gevolgen daarvan (voor werk, relaties, hobby etc.) -> er zijn meerdere methodes hiervoor. Ook wel “pijn anamnese” genoemd.

Pijn aanpak

Brede aanpak: biopsychosociaal. 

  • bio = lichaam
  • psycho = gedachten en emoties
  • sociaal = gedrag

Er wordt een diagnose gesteld: van acuut naar chronisch.

Er wordt ingezet op leren leven met de pijn: “de pijn de baas”.

Aanpak is altijd op maat, persoonlijk.

Zelfzorg: 

  • heft in eigen handen nemen: gezond leven, ontspannen.
  • omgaan met de gevolgen van pijn: jijzelf, je partner, je naasten
  • behandelingen: verbetering van functioneren in dagelijks leven: revalidatie, pijnstillers, therapieën

Plan van aanpak 

…om met chronische pijn een nieuw leven op te bouwen

  1. inzicht krijgen in ontstaan pijn: van acuut naar chronisch
  2. inzicht krijgen in behandelingen, therapieën, hulpverlening en medicatie
  3. inzicht krijgen in mogelijkheden voor zelfzorg en gevolgen: wat moet worden aangepast in dagelijks leven (werk, hobby’s, bewegen, gezond leven)
  4. leren omgaan met pijn, doelen stellen: bv. minder medicatie, werkzaamheden aanpassen, afleiding zoeken
  5. inzicht krijgen hoe je je “zorgen” te lijf kan gaan: financiën, relatie, gezin, familie, collega’s/werk
  6. hulp zoeken: activiteiten tijdig leren stoppen, omgaan met belastende activiteiten

Ad 2: inzicht in behandelingen

Bewegen

  • pijn vermijden is niet goed, het opzoeken van de pijn wel
  • met regelmaat bewegen maar niet te fanatiek: grenzen leren kennen

Praten over pijn

  • delen van gevoelens
  • voorkomen van eenzaamheid
  • wegnemen van onbegrip
  • hulp vragen

Revalidatie

  • gericht op dagelijkse activiteiten; activiteiten op een andere manier doen
  • aandacht voor gedachten over pijn
  • fitter worden
  • graded exposure: stapsgewijs activiteiten weer oppakken
  • individueel behandelplan: screening, observatie, uitvoering, nazorg

Fysiotherapie

  • beweeglijk blijven
  • graded activity
  • ontspanning (ademhaling, acupunctuur)
  • conditie verbeteren

Cognitieve gedragstherapie

  • samenhang gedachten/gevoelens en gedrag “denken en doen”
  • gedachten over pijn kunnen hinderpalen zijn: hoe ga je om met pijn

a) gedachten:

  • “ik kan er niks aan doen”, “er is iets helemaal mis”: voorbeelden die leiden tot catastroferen
  • doel: anders over pijn leren denken

b) gedrag:

  • doel: op andere manier met pijn omgaan
  • heldere doelen stellen: wat wil je weer gaan bereiken / kunnen
  • oefenen en experimenteren met een andere aanpak

Ontspanningstraining

Bereiken van lagere spierspanning door o.a. betere ademhaling.

Ad 3: inzicht krijgen in mogelijkheden voor zelfzorg en gevolgen

  • opbouwen van een nieuw leven
  • veranderen is lastig, dus kleine stappen maken
  • vooruit kijken ipv achteruit, omgeving erbij betrekken, tijd nemen voor verandering, anticiperen op tegenslagen, hulp aanvaarden
  • bijhouden van een dagboek helpt: grenzen kennen en vooruitgang zien

Gezond leven

  • een gezonde leefstijl helpt
  • gezonde voeding: niet teveel eten, voldoende water
  • letten op een goede BMI
  • niet roken

Ontspannen

  • pijn veroorzaakt stress, stress versterkt pijn
  • stress kan leiden tot ongezonde stress en die heeft weer lichamelijke gevolgen
  • vermogen om te relativeren, minder te moeten, meer aandacht te besteden aan dingen die lukken
  • cognitieve gedragstherapie en mindfulness kunnen ondersteunen om bewust te ontspannen en leuke dingen te doen

Ad 4: omgaan met pijn

  • doseren van belasting (‘graded activity’): voorkom overbelasting
  • pijn niet uit de weg gaan: angst voor pijn is een risicofactor
  • keuzes leren maken
  • pijn toelaten en om leren gaan met machteloosheid, wanhoop

Partner & naasten

  • belangrijk dat ook zij hun gevoelens delen
  • onderdeel van acceptatieproces
  • ook zij hebben informatie en kennis nodig
  • zij kunnen de goede dingen versterken en hulp bieden
  • belangrijk om gelijkwaardigheid te bewaken 
  • belangrijk om ook een eigen leven te blijven leiden

Pijnmedicatie

  • pijnstillers: bestrijden de pijnklachten, niet de oorzaak
  • neuropathische pijnmedicatie: hebben effect op pijnwaarneming in de hersenen

Ad pijnstillers

  • paracetamol, NSAID’s, opioïden, middelen tegen neuropathische pijn
  • let op het plafondeffect: méér nemen van een bepaalde pijnstiller zorgt niet meer voor méér pijnstilling

NSAID: ‘non steroïdal anti-inflammatory drugs’: anti-ontsteking

Opioïden: veelal met gereguleerde afgifte: opbouwen van een constante hoeveelheid in bloed. Verstopping (obstipatie) is vaak een bijwerking.

Neuropathische pijn is zenuwpijn. O.a. diabetes kan oorzaak zijn. Middelen o.a. Amitriptyline, Gabapentine, Lyrica.

Organisaties

Welke organisaties kunnen je ondersteunten:

  • Stichting Pijn-Hoop
  • PVVN
  • Pijnpatiënten naar één stem
  • PijnPlatform NL
  • IASP is de International Society for the Study of Pain

Je vindt een overzicht in het blog Welke organisaties bieden hulp bij chronische pijn?

Er komt steeds meer ketenzorg: organisaties maken gebruik van een gedeeld informatiesysteem: efficiënter en effectiever.

Deel je ervaringen

  • Heb jij het boek ook gelezen en mis je iets in deze samenvatting?
  • Wat vond je positieve en minder positieve dingen in het Zorgboek Pijn? Heeft het boek je geholpen, en zo ja op welke manier?
  • Welke impact heeft het boek op jouw aanpak van chronische pijn gehad?

Deel je ervaringen via de reacties hieronder.

Heb je zelf een samenvatting van dit boek gemaakt?

  • Ik vind het leuk deze te lezen.
  • Wellicht heb jij aanvullingen gemaakt die ik, met jouw toestemming, kan toevoegen aan bovenstaande samenvatting.
  • Laat het me weten door contact op te nemen.

Van welk boek zou jij graag een samenvatting lezen?

  • Reageer via de reacties hieronder en ik zet het boek op de leeslijst.

Meer lezen

  • Het Zorgboek Pijn lijkt op dit moment (september 2020) niet verkrijgbaar; noch rechtstreeks via de stichting, noch via Bol.com, noch via Stichting Pijn-Hoop. Wellicht worden er financiële middelen gezocht voor een herdruk?
  • Mijn exemplaar vond ik in de openbare bibliotheek Breda. Heeft jouw bibliotheek deze niet, dan kun je vaak (gratis of tegen een kleine vergoeding) een boek uit een andere bibliotheek laten overkomen.

Gepubliceerd door koerthom

Erzitmuziekinmijnleven.org. En: er zit steeds meer muziek in de zorg! 👍🎹

Wat vind jij?

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.