De toekomst van revalidatie: beschikbaar voor iedereen met chronische pijn?

Geschatte leestijd: 12 minuten.

Revalidatie. Re-validatie. Revalideren. ‘Herstel van ongeschiktheid’. ‘Het weer gezond maken’. ‘Teruggave van kracht’. Er zijn verschillende manieren waarop je naar dat woord ‘revalidatie‘ kunt kijken. Met enige vrijheid, afgeleid van het ‘herijken van instrumenten of vragenlijsten’, vind ik het ‘herijken van je gezondheid’ wel een mooie. Revalidatie, als het proces waarin je op zoek gaat naar het herijken van je inspanningen-tot-nu-toe om te leren omgaan met chronische pijn in je leven. Dat wat je tot nu toe deed is niet meer helpend, moet anders. Het is dus tijd voor een her-ijking (niet te verwarren met herrijking) 😉 Revalidatie zou voor iedereen met chronische pijn beschikbaar moeten komen. Maar om dat te realiseren is nog veel ontwikkeling nodig. Een blog over mijn visie op de toekomst van revalidatie.

Ik schreef al eens eerder over de kracht van multidisciplinaire pijnmanagement programma’s. Een revalidatie programma heeft bijna per definitie zo’n multidisciplinaire benadering. Vanuit verschillende invalshoeken wordt naar jou als persoon gekeken, naar de manier(en) waarop je tot nu toe probeerde te dealen met -in mijn geval- chronische pijn. En worden er vragen gesteld, samen met jou, of die manieren nou nog wel zo helpend zijn. Ik kom er steeds meer achter dat deze gelijktijdige benadering vanuit meerdere disciplines een hele belangrijke rol speelt voor mensen die al lang worstelen met chronische pijn in hun leven. Mensen die vaak al van alles hebben geprobeerd om oplossingen voor de pijn te vinden (nope, geen succes) en lange tijd gestreden hebben tegen de gedachte dat ‘dit het is’, dat ‘je er maar mee moet leren leven’. Leren accepteren, daar is dat vreselijke woord weer. Mensen zoals ik, en wellicht ook jij?

Ik zie steeds meer het grote belang ervan, niet in de laatste plaats omdat juist ook pijnspecialisten als dr. Bart Morlion zo uitgesproken pleiten voor véél grotere budgetten voor multidisciplinaire programma’s. Pijnspecialisten die lange tijd chronische pijn meer medisch hebben benaderd, met injecties, blokkades, medicatie en operaties. Maar die gedachte ook al weer langere tijd hebben losgelaten en al jaren pleiten voor een meer integrale benadering: bio-psycho-sociaal.

Revalidatie is een aanpak die niet zozeer de pijn gaat wegnemen of verkleinen, maar wel een die je meer laat doen ondanks, of met de pijn. Binnen die aanpak staat de pijn niet ter discussie en wordt ook niet veel meer gepraat over de pijn zelf; die is bekend.

Europees pijnspecialist en ‘topdokter’ Bart Morlion, in zijn boek PIJN

Reis in de tijd: de toekomst van revalidatie

Ik schreef dus al eerder over revalidatie programma’s en over de noodzaak ervan. Waarom dan nu opnieuw?

Ik werd pasgeleden uitgenodigd voor een reis in de tijd. En reizen…daar hou ik dus nogal van. Met een studie toerisme, stages buiten Europa en vele reizen in de tijd zonder chronische pijn ben ik wel te porren voor een volgende reis. Als Erica Terpstra mij zou bellen met de enthousiaste (want: Erica) vraag ‘hé Koert, ga je mee naar…Bhutan…’, dan staat mijn koffer (nee, geen rugzak meer voor deze rugpatiënt) al gepakt.

En een tijdreis, daar droom ik al van sinds ik het boek 1963 van Stephen King heb gelezen. Iedereen die van zijn genre houdt, of van tijdreizen, of van historische gebeurtenissen, lees het vooral. Revant, mijn revalidatiekliniek in Breda, nodigde oud-revalidanten uit om mee te denken over ‘Revant in 2043’. Een tijdstip ‘waarop alles mogelijk is en niets te gek’. Ik vind het leuk om mee te denken over organisatie-ontwikkeling en verbeteringen, dus schreef me vrijwillig in.

Tijdreisbox

Om in de stemming te komen ontving ik met de post een pakket, een tijdreisbox. Mooi gemaakt, een box die je prikkelde om 2021 los te laten en daadwerkelijk op reis te gaan naar de toekomst. Leuk gedaan, er zaten prikkelende kaartjes in, geestverruimende losse thee (nee, geen opiatenthee, gewoon verfrissend) en voorbeelden van ontwikkelingen die we vroeger nooit voor mogelijk hadden gehouden.

Ik werd uitgenodigd om een filmpje te maken en daarin mijn toekomstdromen over ontwikkelingen en verbeteringen bij Revant te delen. Na te denken over wat je had ervaren tijdens je revalidatie en wat er anders, beter, zou kunnen.

Na wat nadenken en knutselen 🙂 kwam ik tot het volgende filmpje.

Of bekijk het volgende pdf-bestand:

Het is best complex natuurlijk om dat wat je kent, wat je gewoon bent, los te laten en te filosoferen over dingen die je nog niet kent. Daar zijn sommige mensen op deze wereldbol heel rijk mee geworden. 🙂 Maar toch, ik probeerde me zoveel mogelijk te verplaatsen in de toekomst.

Revant in 2043

Een reis naar Revant in 2043, met acht tussenstops.

Maar eerst nog twee nuances.

1. Ik schrijf natuurlijk nu over Revant, Breda; simpelweg omdat ik dáár ervaring heb door mijn eigen revalidatie in 2019. Maar ongetwijfeld speelt een aantal zaken ook bij andere revalidatiecentra. Het is dus niet zozeer een ‘Revant beoordeling’, als wel een blik op revalidatieprogramma’s in het algemeen. Tegelijkertijd: ik heb geen ervaringen bij andere centra, daar kan ik dus ook niet over oordelen. De een zal wat verder in ontwikkeling zijn dan de ander. De kenners in revalidatieland (zie ook ‘Meer lezen‘) zullen daar ongetwijfeld zinnige dingen over kunnen zeggen.
2. De huidige manier van denken bij revalidatiecentra is dat je als pijnpatiënt ‘klaar’ moet zijn met je zoektocht naar ‘oplossingen’ voor de pijn; oplossingen die vaak in de medische, al dan niet aangevuld met de complementaire/aanvullende, hoek liggen. Je kunt je immers pas écht overgeven aan ‘anders denken over leven met pijn’ als je niet meer de illusie hebt dat er een totaaloplossing voor die pijn in het verschiet ligt. Pas als je min of meer ‘ten einde raad bent’, heeft revalidatie zin; dat is de -simpel opgeschreven- gedachte bij revalidatiecentra. Want pas dan sta je écht open voor een radicaal andere benadering. Dat is misschien deels waar, maar er zit ook een groot gevaar in. Want pijnpatiënten doen soms gekke dingen, als niets meer lijkt te helpen en ze ‘ten einde raad zijn’. En het stimuleert een eerst vaak lange, héle lange, slopende en kostbare zoektocht naar allerlei behandelingen en therapieën. Natuurlijk, als er een medische quick fix voor je pijnprobleem is, dan grijp je die aan. Voor een deel van de mensen met pijn ís die oplossing er ook. Maar voor een veel groter deel niet, daarom heet het ook ‘chronische pijn’. Denk eens aan al die zorgkosten die gepaard gaan met die zoektocht; zorgkosten die we met z’n allen financieren. Wat als er met bredere revalidatie, en preventie, veel gewonnen kan worden? Dat zou je toch moeten willen onderzoeken, met een andere kijk naar revalidatie en preventie willen voorkomen? En ja, daarmee moet er ook in de zorgverzekeraar-wereld een switch in denken en budgetbesteding komen, met meer geld voor revalidatie en preventie. Een switch die al in gang gezet is, maar nog lang niet genoeg.

Goed, dat gezegd hebbende, mijn kijk op revalidatie in 2043. Met acht haltes.

Halte 1: Startpunt 2019

Een prima revalidatietraject, met een aantal ‘lessons learned’. Geen grote oplossingen, geen ‘quick fixes’, maar dat had ik ook niet verwacht. Tegelijkertijd ook nog wel een aantal te verbeteren zaken, die vaak toch ook over communicatie gaan. En hoewel er stappen worden gemaakt, valt er ook in digitalisering en het toepassen van moderne technologie nog een wereld te winnen.

Halte 2: Op naar de toekomst

Iedereen heeft het er over in de medische wereld, ook op het gebied van chronische pijn: ‘De patiënt centraal’. Maar in de praktijk sta je lang nog niet altijd centraal. Natúúrlijk, het revalidatieprogramma draait om jou, de therapeuten zijn op jou gericht. Maar er zijn meer processen bij zo’n revalidatiecentrum, die nog lang niet allemaal ten dienste zijn van (of: optimaal ingericht zijn voor) de patiënt/cliënt.

In 2043 is dat al lang achter de rug en staat ‘de Revant cliënt’ ook écht centraal, in álle processen. Er is in de hele medische wereld een centrale Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO) ontwikkeld waar ook Revant gebruik van maakt. Er wordt digitaal een ‘revalidatie-onderdeel’ toegevoegd aan die omgeving, waarin je als patiënt/cliënt zelf bepaalt wie dat wel en wie dat niet te zien krijgen.

Daarnaast werken alle revalidatiecentra in Nederland (& België?) intensief met elkaar samen. Programma’s worden landelijk ontwikkeld, met nuanceverschillen per centrum. En ook de data worden landelijk geanalyseerd, waardoor impactmetingen op veel grotere volumes zijn gebaseerd. Het is niet meer ‘ieder voor zich’; wellicht hebben centra bepaalde nuances of specialismen.

Halte 3: Persoonlijke Gezondheids Omgeving

Ik heb dat als enorm vermoeiend ervaren: waar ik ook kwam, welke behandeling ik ook koos in de loop der jaren, iedere keer moest ik weer opnieuw mijn verhaal vertellen, medicatielijsten doorworstelen, operatiegeschiedenis doornemen, etc. Natuurlijk blijft het goed om jouw persoonlijke verhaal te vertellen in persoonlijk contact met een medewerker, maar een deel van die ‘intake’ kan prima via een digitaal dossier. De medewerker kan zich inlezen wanneer hij/zij tijd heeft, en de intake kan de helft korter.

Ik krijg al vóór de intake een digitale Revant Store toegewezen, die in mijn PGO wordt geplaatst. Bomvol artikelen, tips, praktische checklists, oefeningen voor thuis, video’s met uitleg door de experts (landelijk en wereldwijd) op het gebied van chronische pijn. Naar behoefte kun je je voor, tijdens en na de revalidatie zelf blijven ontwikkelen met nieuwe kennis over leven met chronische pijn. Landelijk ontwikkeld, bijvoorbeeld door de Landelijke Pijn Vereniging en aangevuld door de landelijke revalidatiecentra c.q. Revant zelf voor de lokale nuances. En die info wordt ook weer landelijk verwerkt, zodat de store steeds meer wordt gevuld. Zo start je al veel beter voorbereid, én met de juiste verwachtingen, aan je revalidatieprogramma.

En natuurlijk, vanzelfsprekend, kan ik vanuit de Revant Store door’klikken’ (of whatever we in 2043 ook doen) naar een landelijke pijncommunity, of revalidatiecommunity, om menselijk contact met lotgenoten op te zoeken. Dat onderling contact met andere pijn’patiënten’ heb ik wel gemist in mijn Revant tijd.

Halte 4: De klant’reis’

De klantreis, een mooie term voor hoe jij je als klant beweegt door Revant; van aanmelding tot intake en van automatische login bij binnenkomst tot zélf je afspraken beheren en wijzigen. Ook hier valt een flinke wereld te winnen en liep ik tegen miscommunicatie en inefficiency aan. Individuele medewerkers konden daar natuurlijk bijzonder weinig aan doen, het heeft veel met ‘systemen’ te maken. Maar systemen kunnen natuurlijk worden verbeterd! Ik weet zeker dat de ontwikkeling rondom smart devices juist hier flinke stappen kan gaan maken. Daarmee wordt voor zowel cliënt als medewerkers flink tijd bespaard; tijd die anders benut kan worden.

Halte 5: De revalidatie zelf

In 2019 werden er nog papieren formuliertjes ingevuld, die in een multomap van de fysio verdwenen. In 2043 loopt dat allemaal ‘als vanzelf’ door in het online PGO. De diverse medewerkers, van fysio tot psycholoog en van ergotherapeute tot maatschappelijk werker werken tijdens de revalidatie doorlopend het digitale dossier bij, als vanzelfsprekend onderdeel van het programma. Er wordt enorm aan efficiency gewonnen en tijd bespaard, waardoor véél meer revalidanten kunnen worden ondersteund dan in 2019. Weg met de wachtlijsten en íedereen (die dat wil of moet) aan de revalidatie.

Virtual reality is een kernonderdeel van de behandelingen geworden, waardoor revalidatiemedewerkers zich op andere aspecten kunnen richten. Ook hiermee wordt ontzettend veel aan tijd gewonnen, waardoor veel meer mensen kunnen worden bediend. En de revalidatie zelf wordt nog veel effectiever door de inzet van slimme technieken, op maat gemaakt voor ieders aandoening. Denk alleen al eens aan de landelijke inzet van iets als Reducept, virtual reality waarmee je ín je lijf op pijnsignalen ‘schiet’. En zo zullen er in 2043 talloze concepten zijn ontwikkeld.

Daarnaast hoef je niet altijd meer op een Revant-locatie in te checken, maar kan je ook deels vanuit huis revalideren, of samen wandelend in bijvoorbeeld het bos. Er is meer aandacht gekomen voor de sociale omgeving rondom de revalidant; denk aan partner, kinderen en familieleden. Die zijn immers ook zó belangrijk in het leren omgaan met chronische pijn.

Halte 6: Meten = weten

Stel je eens voor hoeveel meer data er landelijk, op Europees of zelfs wereldniveau rondom pijnpatiënten kunnen worden verzameld als systemen meer op elkaar raken aangesloten. Daarmee worden effectmetingen en impactanalyses veel steviger, op veel grotere aantallen mensen gebaseerd. Smart devices meten effecten continu tijdens de revalidatie en e.e.a. wordt automatisch opgeslagen. En natuurlijk treden effecten soms pas veel later op, als de revalidatie al lang is afgesloten. Door continu te meten, óók na de revalidatie zelf, worden die lange-termijn-effecten ook beter meegenomen.

Daarnaast wordt het proces van de revalidatie ook transparanter voor diegene die revalideert. Moest ik nu nog vaak in het duister tasten omtrent mijn ‘vorderingen’, of er zelf actief om vragen, in 2043 is het heel normaal geworden om daarover van gedachten te wisselen en écht samen te werken als een team.

Halte 7: Pré- en post-revalidatie

Revalidatie anno 2019/2021 heeft nog een duidelijk start- en eindpunt. In 2043 kun je je al vóór de daadwerkelijke start van het programma-op-locatie gaan inlezen, krijg je al handvatten aangereikt. En waar je nu post-revalidatie nog in een soort ‘gat’ valt, na een maand of vier intensief revalideren, zijn er in 2043 veel meer tools ontwikkeld om betrokken te blijven, om follow-up aan te bieden. Natuurlijk is er dan een actieve Revant online community waar mensen elkaar blijven motiveren en stimuleren om actief te blijven. Maar die Revant community is ook weer onderdeel van een véél grotere landelijke community, waardoor het aantal pijnpatiënten waar je connectie mee kunt leggen véél groter wordt. En de kans op een ‘klik’ met een pijnpatiënt die er hetzelfde instaat als jij ook groter wordt. De communities van revalidatiecentra lopen op hun beurt weer over in communities van patiëntenverenigingen; het is niet meer ‘ieder voor zich’. Revalidanten worden ook weer ingezet als ambassadeurs en ervaringsdeskundigen, zodat zij mensen met chronische pijn die nog niet zover zijn kunnen vertellen over hun ervaringen, op een manier die de eigen ervaring ook overstijgt. Revant-for-life, zeg maar.

Halte 8: Cliënten’panel’

De Tijdreisbox uit 2019 bleek in 2043 het startschot geweest te zijn voor een doorlopende betrokkenheid van Revant-revalidanten bij de door-ontwikkeling van Revant. Ongetwijfeld is er ook nu al een vorm van ‘cliëntenpanel’; dat is in 2043 veel sterker ontwikkeld. ‘Patiëntenparticipatie’ was in de beginjaren van het millennium nog een toekomstig toverwoord, maar in 2043 zijn er flinke stappen gezet en is het volledig normaal geworden dat ‘cliënten’ voortdurend -gevraagd én ongevraagd- met een organisatie meedenken en beleid mede kunnen beïnvloeden, in samenwerking met beleidsbepalers.

Zo bleek de Tijdreisbox niet een eenmalige mooie ‘blik in de toekomst’, maar een aanzet voor échte cliëntparticipatie!

Nog even over dat pré- en post-revalidatie

Ik schreef dus al over pijnspecialisten als Morlion die vechten voor grotere budgetten voor een integrale benadering van chronische pijn. Maar zij zeggen daarnaast nog iets anders. Bijvoorbeeld Morlion is ook groot voorstander van meer aandacht voor preventie. Met preventie het niet zo ver laten komen dat er pijn ontstaat. Of dat acute pijn chronisch wordt. Of dat chronische pijn een niet te overleven struggle of life wordt.

Vandaar mijn suggestie aan Revant om zich naast revalidatie ook te gaan specialiseren in preventie. Naast Revant een Prevent tak te ontwikkelen. Preventie, als sleutelwoord in de toekomst. Dán sta je pas echt sterk als partij. Natuurlijk zijn er dan mensen die zeggen ‘schoenmaker, blijf bij je leest’, oftewel hou het nu maar bij één ding. Maar voor de langere termijn geloof ik daar niet in.

Ik noem het ‘reparatiegeneeskunde’: in plaats van te investeren in het voorkomen dat mensen ziek worden, wordt al het geld besteed aan de medisch-technische handelingen áls mensen eenmaal ziek zijn. Met campagnes als ‘On the move‘ en slogans als ‘Zitten is het nieuwe roken‘ proberen we, samen met collega’s, meer bewustzijn te creëren omtrent de noodzaak van preventief gezondheidsbeleid. Heel veel (chronische) pijnklachten maar ook veel mentale problemen kunnen daar mee worden voorkomen.

Europees pijnspecialist en ‘topdokter’ Bart Morlion, in zijn boek PIJN

Preventie, en een enorme stap voorwaarts in efficiency, zorgen ervoor dat revalidatie mínder nodig is, voor kleinere aantallen mensen. Om toekomstbestendig te blijven is Revant dan ook een ‘Prevent’-tak gestart. En wordt samengewerkt met andere preventiecentra. Tegelijkertijd is er zo meer ruimte ontstaan voor revalidatie van mensen die dat écht nodig hebben, zonder dat je maanden en maanden moet wachten en alle zeilen moet bijzetten om ‘aan de beurt te komen’.

Ook daar kan ik je helaas alles over vertellen…

Deel je ervaringen met en over de toekomst van revalidatie

Dit was mijn blik in de toekomst van revalidatiecentra. Het is natuurlijk ook maar weer wat ik ‘op dit moment, met de kennis van nu’, bedacht krijg. Ongetwijfeld heb jij weer hele andere ideeën over revalidatie in de toekomst.

• Hoe zou jij willen dat revalidatiecentra zich in de jaren 2040 hebben ontwikkeld?
• Welke kansen zie jij voor centra als Revant naar de toekomst toe?
• Als jij hebt gerevalideerd (op het gebied van chronische pijn?): wat zijn jouw aanbevelingen en suggesties voor jouw centrum?
• Hoe denk jij dat de gigantische wachtlijsten voor een revalidatieplek in de toekomst kunnen worden weggewerkt?
• Welke rol zie jij weggelegd voor preventie, naast revalidatie?

Deel je ervaringen en gedachten via de reactiemogelijkheid hieronder, of neem contact met me op.

Meer lezen

• Meer weten over revalideren bij Revant? Bekijk de website. Er is een speciaal programma gericht op chronische pijn.
• De VRA, Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen, schreef een rapport over revalidatie in 2030.

• Ook op revalidatie.nl vind je diverse blikken naar de toekomst van de revalidatiegeneeskunde.
• Nieuwsgierig naar het boek van Stephen King, 1963? Ik kan het je van harte aanbevelen! Een boek waarin Jake Epping teruggezet wordt in de tijd naar 1958. Zijn opdracht? Voorkom de moord op John F. Kennedy in 1963.

• ‘Eigen regie’ en ‘zelfmanagement’ en ‘positieve gezondheid’ zijn termen die je veel tegenkomt als het gaat om revalidatie in de toekomst. Allesoversport schreef een artikel over die toekomst, waarin eHealth platforms en technologische hulpmiddelen een centrale plek krijgen.