Geschatte leestijd: 7 minuten.
Vrijdag 03-03-2023 was ik te gast als spreker op het pijncongres van Nursing voor verpleegkundigen. Een dag vol kennisoverdracht, workshops en verbinding voor iedereen die in z’n beroep te maken krijgt met pijn en chronische pijn. Met name gericht op pijnverpleegkundigen, die dicht op de patiënt-met-pijn werken én als geen ander het verschil kunnen maken tussen goede en mindere pijnzorg. In dit artikel lees je wat ik op het congres deelde én wat ik er leerde.
Ik, spreker op het Nursing pijncongres?! 😊
Had je me enkele jaren terug in een glazen bol laten kijken, dan had ik het direct als ‘onzin’ afgedaan. Ik, spreken op een pijncongres voor een zaal vol pijnverpleegkundigen, artsen en pijnbehandelaren.
Waarom?
1. Ik bracht mijn dagen vooral op de bank door, luisterend en kijkend naar muziek en muziekdocumentaires. Min of meer verslagen door die dagelijkse strijd met pijn. Ik had eigenlijk nergens meer zin in.
2. Ik, spreker, op een congres? No way! Het podium was (en is) een van m’n favoriete plekken, maar dan wel achter de toetsen in de veiligheid van een band. Niet als spreker voor aandachtig luisterend publiek.
Ik regelde mijn eigen comfort…
Een ruim halfuur een presentatie houden over min of meer je eigen ellende (‘maak van je mess je message…’)…ik zag het niet direct voor me. Wat zou de strekking van mijn verhaal worden? Ik koos er voor de organisatie te vragen of iemand me kon interviewen: dat was ik gewend en dat gesprek zou dan vast vanzelf lopen! Dagvoorzitter Christiaan Vermaas interviewde me deze vrijdagochtend vakkundig. Ons voorgesprek had genoeg input gegeven voor een dagvullend gesprek…
Wat vertel je een zaal vol pijnverpleegkundigen?
Ik zal hier niet het hele gesprek opnieuw vertellen, maar de strekking van mijn boodschap aan de aanwezige pijnverpleegkundigen:
- heb aandacht voor de mens achter de patiënt, zoom in op wat hem of haar bezighoudt, kan afleiden. Ga samen op zoek naar het terrein voor nieuwe zingeving, als sleutel voor een zinvol leven mét pijn.
- goede pijnzorg is méér dan pijnmedicatie, zenuwblokkades en pijninjecties. Benader de patiënt áltijd BPSS: bio-psycho-sociaal-spiritueel. Tegelijkertijd is en blijft ‘bio’ daar zeker een onderdeel van; denk ook aan beweging, voeding, ademhaling, etc.
- meer dan voor de huisarts, pijnspecialist of andere behandelend arts ligt er een kerntaak voor juist de pijnverpleegkundige om het gesprek met de patiënt/cliënt aan te gaan. Dat kan ook tijdens de uitvoer van zorgtaken, als tijd beperkt is.
- laten we als pijnpatiënten en pijnprofessionals samen op zoek gaan naar wat ‘betere pijnzorg’ in de praktijk inhoudt. Goede educatie, verbinding met lotgenoten en inzicht in zelfmanagement horen daar bij en zijn essentieel onderdeel van Pijnstad van de Landelijke Pijn Organisatie.
Het gesprek vlóóg om. En wát vond ik het leuk! Christiaan hielp me het kort en bondig te houden, normaliter niet een van mijn sterktes. En Christiaan gaf hele mooie voorzetjes 👍, waardoor ik precies kon vertellen wat ik wílde vertellen. De keuze vooraf voor deze interviewvorm bleek een goede keuze. Het introductiefilmpje van Muziekids dat ik had meegenomen, als visuele onderbreking én om te zien wat ‘het vinden van nieuwe zingeving’ in mijn eigen praktijk dan precies inhield, werkte ook goed. Er volgden nog een tweetal publieksvragen na het gesprek en toen was de tijd alweer ruim om. Helemaal leuk was dat ik na afloop en tijdens de workshoprondes verschillende complimenten kreeg voor mijn heldere en inspirerende verhaal…een mens zou er verlegen van worden 🙂 !
Wat leerde dit Nursing pijncongres me nog meer?
Er stond, uiteraard, meer op het programma. Verschillende gastsprekers en workshoprondes maakten het programma divers en leerzaam, óók voor ‘een patiënt’. Gek eigenlijk, dat er op zo’n dag als deze eigenlijk geen enkele andere patiënt te vinden is, terwijl de inhoud zó nuttig is.
Ik licht er kort drie andere sprekers uit.
Rob Smeets, hoogleraar Revalidatiegeneeskunde en gespecialiseerd in chronische pijn – Nursing pijncongres #1
Rob, met wie ik al vaker heb gesproken en samengewerkt, gaf een bijzonder helder verhaal over chronische pijn en de waarde van de bio-psycho-sociale benadering in de pijngeneeskunde. Enkele zaken die ik uit zijn presentatie meenam:
- in de top-10 van meest voorkomende ziektes staan 3 ‘pijn’gerelateerde ziektes: rugklachten, nekklachten en ‘wijdverspreide pijn’ (o.a. fibromyalgie)
- in de pijnzorg is écht een ander perspectief nodig
- in het gehele pijnonderwijs wordt -als je ‘geluk’ hebt- slechts 10 uur besteed aan het thema ‘pijn’…dat móet echt meer worden
- doel van de (chronische) pijnzorg moet niet het ‘opheffen’ van pijn zijn, maar het verbeteren van participatie en de uitvoer van iemands dagelijkse levensactiviteiten
- al in de eerste 3 levensjaren kan er middels stress of trauma’s (fysiek en/of mentaal) een zaadje worden geplant voor latere chronische pijnklachten
- chronische pijn is veel meer een disregulatie in het brein (met hypersensitiviteit tot gevolg) dan dat het nog in relatie staat met eventuele fysieke schade
- veelal onbewust(e) gedachten, emoties en gedrag zijn mede de oorzaak van aanhoudende pijn, net als sociale factoren (werk, cultuur, wetgeving) en fysieke factoren (gebrek aan beweging, voedingspatroon, evt. infecties of letsel)
- vergéét alle ergonomische adviezen die je aangereikt krijgt (zithouding, tilhouding etc.): er is gewoon te weinig wetenschappelijk bewijs voor. Veel beter is ‘afwisseling’!
- heb aandacht voor de patiënt, óók voor wat betreft het mee naar huis geven van opiaten: maak afspraken in de tijd (bv. ‘max. 1 week’) in plaats van ‘op geleide van pijn’
Bart Morlion, professor in de pijngeneeskunde en medisch hoofd van het multidisciplinair pijncentrum UZ Leuven – Nursing pijncongres #2
Bart, een ‘fan’ van het eerste uur van de Pijnstad en auteur van het boek PIJN, nam iedereen op zijn bekende, humorvolle en beeldende manier mee in het thema ‘pijn’.
Wat me opviel in zijn presentatie:
- pijn hoort bij het leven, heeft een belangrijke waarschuwingsfunctie
- al tijdens het allereerste spreekuur op de pijnpoli van het UZ Leuven is er aandacht voor pijneducatie: goede kennis van hoe pijn werkt is essentieel voor een pijnpatiënt
- de pijnpoorten in ons lichaam worden sterk emotioneel beïnvloed. De netwerken in het brein rondom ‘pijn’ en ’emotie’ zijn verweven met elkaar. Eventuele zorgen en problemen spelen daar dus in mee.
- chronische pijn kun je zien als pijn waarbij het verband met eventuele oorspronkelijke schade is verdwenen: het zenuwstelsel neemt de pijn langzaamaan over
- geen enkele op zichzelf staande behandeling zal bij chronische pijn alléén ‘het effect’ kunnen hebben…het gaat om de combinatie van verschillende behandelingen. Daarom is ‘multimodale pijnbestrijding’ zo essentieel, met aandacht voor fysieke, psychische én sociale factoren.
- pijnmedicatie kan baat hebben bij acute pijn, maar niet bij chronische pijn. Medicatie kan wel helpen om juist andere factoren te kunnen bespreken: medicatie brengt eerst de ‘rust’ die nodig is voor behandeling van andere factoren.
- overal in de wereld zie je nog de ‘volop prikkende pijnklinieken’, waarbij medische ingrepen als pijnblokkades volop worden ingezet én vergoed. Dit werkt echter niet bij chronische pijn. De pijnzorg moet veranderen…maar dan dus ook de financiering.
- de meest effectieve strategie om te leren omgaan met je pijn is het ‘op afstand leren zetten’ van je pijn (ACT, Acceptance & Commitment Therapy)
Natascha van Schie, verpleegkundig pijnconsulent in het Sophia ziekenhuis en werkzaam binnen een pijnpalliatief team – Nursing pijncongres #3
Natascha verzorgde een workshop gericht op de afbouw van pijnmedicatie. Een ‘hot’ thema binnen de pijnzorg, door alle commotie rondom de opiatencrises.
Wat leerde Natascha ons zoal?
- het nabellen van patiënten die met opiaten naar huis gaan vanuit het ziekenhuis zou áltijd moeten gebeuren: grip houden en voorkomen dat opiaten zomaar worden verlengd ‘omdat er nog pijn is’.
- pijnbestrijding is altijd multimodaal en kan het best plaatsvinden volgens een ‘Total Pain Concept’ met aandacht voor fysieke, sociale en psychologische factoren.
- hoe logisch ook (maar het gebeurt lang niet altijd): probeer altijd éérst de achterliggende oorzaak van de pijn te behandelen voordat sterkere pijnmedicatie wordt gegeven -voor een gebroken been is ‘gips’ nog altijd te beste pijnbestrijder
- er zijn genoeg alternatieven te bedenken op ‘het pilletje’ om pijn beheersbaar te houden; denk bv. aan ‘een gesprek’ waarin je een bepaalde angst naar boven kunt halen, of aan ‘muziek’ als afleider van de pijn
- opiaten kunnen juist ook pijn versterken (‘hyperalgesie’): daarom is het ophogen van pijnmedicatie lang niet altijd helpend
- stel bij afbouw van pijnmedicatie samen met de patiënt altijd concrete doelen, waarbij een doel niet is ‘de pijn stoppen’, maar ‘wat wil je in je leven bereiken met minder opiaten’
- bereid een patiënt er op voor dat tijdens de afbouw de pijn tijdelijk juist kan toenemen: dat is logisch en goed uit te leggen -zoek naar tijdelijke extra maatregelen die helpen om de aandacht af te leiden van de (toenemende) pijn
Natascha wijst nog op een nieuwe podcast ‘De Pijngrens’, waarin de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie aandacht vraagt voor allerlei problemen rondom het gebruik van opioïden.
Deel je ervaringen
- Was jij ook aanwezig op het Nursing pijncongres? Wat heb je er zoal van meegenomen?
- Wat vind jij van de huidige pijnzorg in Nederland en hoe zie jij de toekomst van deze zorg?
- Heb jij, persoonlijk of vanuit je beroep, ervaring met de afbouw van pijnmedicatie? Welke tips heb je voor mensen die afbouw overwegen?
Deel je ervaringen via de reactiemogelijkheid hieronder, of neem contact met me op. Ik vind het leuk om van je te horen!
Meer lezen
- Ik maakte een samenvatting van het boek PIJN van professor Bart Morlion. Een boek dat iedereen die te maken krijgt met pijn, patiënt of professional, eens zou moeten lezen!
- Rob Smeets interviewde me, samen met zijn collega René Oosterwijk, voor de Pijncast podcast. Die podcast vind je uitgewerkt terug op de website van de Landelijke Pijn Organisatie.
- Wil je meer weten over afbouw van pijnmedicatie? Op de website van het IVM vind je nuttige informatie en handige tools.
- Benieuwd welke congressen Nursing nog meer organiseert? Je vindt het op de Nursing website.
