Een liefde ontleed

Geschatte leestijd: 10 minuten.

1, 2, 3,4. De overbekende klanken klinken, nee galmen, door het stadion. Het is begonnen. Ik weet niet waar ik kijken moet. Het overweldigt me. Ik zie Roy, Danny, Clarence, Max, Nils, Garry en de anderen, ik zie ze allemaal tegelijk. Hij, strak in pak en big smile, komt als laatste op. ‘Mijn eerste’ is begonnen. Waar komt toch die gekte vandaan? Een liefde ontleed, in 10 leesminuten.

Eerste Springsteen concert

Het beeld is me altijd bijgebleven. Die bandleden, waar ik toen zo naar opkeek, die opkwamen in de overvolle Kuip in Rotterdam. Onder de synth geluiden van Roy Bittan, het intro van Tunnel of Love spelend. Dat ‘deuntje’ is me ook altijd bijgebleven. Ik hoef het maar te horen of ik sta weer als (net) 14-jarig jongetje terug in de Kuip. Ik schreef al eens eerder over hoe muziek je direct weer in een bepaalde sfeer kan brengen, nou, dit is er zo eentje.

Mijn allereerste Springsteen concert. Überhaupt een van mijn eerste concerten ooit. Je kunt maar beter goed beginnen, niet? 1988. Drie jaar na de Born In The USA gekte, die van de Amerikaanse rising star Bruce Springsteen een échte wereldster had gemaakt. Althans, in mijn beleving deed díe plaat dat.

Ik weet ook nog zó goed dat gevoel dat ik overhield aan het concert. Hoe gaaf, hoe bijzonder was dat geweest. En ik wilde méér, veel méér hiervan. En ooit wilde ik ook zelf op een podium staan, zelf muziek maken op zó’n manier. Die voorliefde voor spelen in bandjes ontstond daar.

Maar wat zijn nou de elementen die mij een Springsteen ‘fan’ maken, hoewel ik het woord fan altijd wat hysterisch heb gevonden? Die ervoor zorgen dat zijn muziek me raakt, dat de concerten zo’n overweldigende indruk maken? Het wordt me vaak gevraagd, wáárom nou precies Bruce? Ik doe een poging het ‘gevoel’ te ontleden. Al weet ik nu al dat ik het nooit helemaal in woorden zal vatten.

Er zouden meer Springsteen concerten volgen die ik bijwoonde. Veel meer. Hoewel ik nooit de wereld over heb gereisd om ergens in of buiten Europa naar een Springsteen concert te gaan, zoals sommigen doen, heb ik toch veel van zijn optredens in Nederland en België gezien. Met het Sportpaleis van Antwerpen bijna ‘om de hoek’ had ik altijd meerdere ticketkansen, want als Nederland niet lukte, dan toch België. Natuurlijk gold dat voor meer mensen, want de reistijden hier zijn sowieso niets vergeleken met de afstanden in bijvoorbeeld de USA. Daar vliegen mensen naar een concert.

Het ‘working class’ imago

Springsteen, hoe rijk en wereldpopulair ook, is altijd relatief ‘gewoon’ gebleven, een man zoals iedere Amerikaan, zoals je buurman. Hoewel die vergelijking natuurlijk niet meer opgaat als je naar zijn bankrekening kijkt, met een eigen concertschuur en opnamestudio in de achtertuin van z’n landgoed, is hij nooit echt (of echt nooit) naast zijn schoenen gaan lopen. Altijd benaderbaar gebleven, geen hysterische toestanden die je bij andere bands of ‘pop’sterren nog wel eens ziet.

Datzelfde geldt in meer of mindere mate voor alle andere E Street Bandleden. Gewone jongens, mannen, die met wat onderbrekingen al tientallen jaren met hem meespelen en meereizen. Natuurlijk is er rondom Springsteen ook wel eens wat gedoe geweest, met een op de klippen gelopen huwelijk, en heeft men hem regelmatig in de royalty roddelhoek willen stoppen. Maar hij wist er altijd weer snel uit te vluchten.

Springsteen is een popster, maar meer nog een singer-songwriter. Een popster dus zonder echt popster te zijn. In die zin past hij bij ons ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’-cultuurtje.

De duur van concerten

Er zijn twee soorten mensen op aarde: zij die van Springsteen houden en zij die nog nooit bij een concert van hem zijn geweest.

Bekend citaat onder Springsteen fans

Als je ooit bij een concert van Bruce bent geweest, ga je voor de bijl. Gegarandeerd. Een tegenvallend Springsteen optreden, dat bestaat simpelweg niet.

De energie van hem, maar ook van zijn hele band, die neemt je mee. Kan niet anders. Het is al vaak geanalyseerd, er is veel over geschreven. Hij eist die energie van zijn bandleden. Is overduidelijk ‘de baas’ van de band; de andere muzikanten zijn hem letterlijk zo gaan noemen. Maar het zit vooral in zijn eigen drive, motivatie, om iedere keer maar weer tot het uiterste te gaan om het publiek voor zich te winnen. Dat was vroeger zo, toen hij nog niet echt bekend was, en dat is nu nog steeds zo.

De energie van de concerttours kan dan soms anders zijn, van heel uitgelaten tot soms ook behoorlijk ingetogen (denk aan de Ghost of Tom Joad tournee, de Broadway show), maar het is nóóit kort.

Welke andere artiest of band speelt gemiddeld zo’n minimaal drie uur, met uitschieters tot vér daarboven? Tijdens de Wrecking Ball tour in 2012, op 62-jarige leeftijd, speelde hij vier uur en zes minuten. De Finnen in Helsinki hadden die mazzel. Ik geloof dat dat record nog steeds staat, maar er zijn vele shows die in de buurt komen.

In zijn biografie Born To Run vertelt Springsteen erover. Dat hij ieder concert benadert zoals in vroeger tijden, toen hij zichzelf nog moest bewijzen. Toen hij maar doorspeelde en doorspeelde, omdat hij anders bang was dat mensen zich ‘bekocht’ voelden. Eerst de kroegeigenaar, die zijn gage betaalde. Later de bezoekers met een (relatief duur) concertticket. Zij zouden geen artiest gaan zien die z’n sets afraffelde. Dat zou nooit gaan gebeuren, nam ‘ie zich ooit voor. En dat is zo gebleven, of je nu $15 of €95 (of de $75-$850 gekte van de Broadway shows) voor een ticket betaalt.

De biografie Born To Run, alweer zo’n must-read voor iedere Springsteenfan, maar eigenlijk voor iedere muziekliefhebber:

De trouwe fanbase

Er zijn meer bands met hele trouwe fans, daarin is Springsteen niet uniek.

Maar die van Springsteen komen wel écht in de hoogste sferen van loyaliteit terecht. Er zijn zóveel mensen die hem al tientallen jaren volgen. Maar hij weet in de loop der jaren ook altijd weer nieuw publiek voor zich te winnen.

Het viel me de laatste jaren bij concerten steeds weer op. De bonte mix van soorten mensen, van allerlei leeftijden. Natuurlijk, veel veertigers, vijftigers en zestigers die jong waren in de glorieuze jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Die eighties waren mijn tienerjaren. Maar die mensen nemen tegenwoordig op hun beurt hun kinderen weer mee. En, ben je eenmaal bij een concert van Bruce geweest, dan…precies.

Ik denk niet dat het met mijn kinderen nog gaat gebeuren, samen naar een Bruce concert. Ik had het graag gedaan, écht graag, maar dan moet hij het qua leeftijd nog wel wat langer volhouden. En nu is het nog verre van hun muzieksmaak.

De sfeer bij concerten is ook vrijwel altijd goed en positief. Mensen hebben respect voor elkaar, gunnen elkaar wat, delen hun voorliefde voor deze muziek.

Ik moet nog regelmatig terugdenken aan de fanclubdagen uit die jaren ’80, georganiseerd destijds door BSV, de Bruce Springsteen Vereniging. Ik was er lid van en ontving periodiek Roulette, het Springsteen fanclubblad vernoemd naar een prachtig nummer. Met z’n allen naar een zaaltje ergens in het midden van Nederland op een zaterdagmiddag. Springsteen gadgets scoren, merchandise kopen, gelijkgestemden ontmoeten, luisteren naar zijn (nieuwe of oude) muziek. Ik ging er, met een evenzo Springsteen-gek nichtje, jaren trouw naar toe. En het lezen van Roulette was altijd een feestje, ik verslond het blad als het in de brievenbus viel.

Tegenwoordig zijn fans verenigd in Be True, internetmagazine voor Bruce Springsteen fans. Er wordt nog altijd trouw geschreven en men werkt aan een volgend Springsteen in Nederland-boek. Monnikenwerk, door échte fans. Ik kan niet wachten.

The Soundtrack to so many lives

In 2013 verscheen er een bijzondere documentaire: Springsteen and I. Een film voor en door de fans, waarin fans vertellen wat de muziek van Bruce voor hen betekent, welke bijzondere band ze met hem hebben. Afgewisseld met oude én nieuwe (hey, we hebben het wel over Springsteen) muziek. Must-see!

De song productie

Oké, als je zo’n lange muzikale carrière hebt als Springsteen heeft, dan is het logisch dat je een stevig aantal songs hebt geproduceerd in al die jaren. Maar als je Bruce Springsteen bent, dan is het toch altijd nog even next level. Weinig mensen die zó productief zijn geweest -en nóg zijn- in hun muzikale carrière dan hij.

Natuurlijk is dat weer mooi voer voor allerlei mensen om songs te ontleden, statistieken bij te houden, boeken over zijn werk te schrijven.

Vrij recent nog, het in oktober 2020 uitgegeven All The Songs, ofwel “The story Behind Every Track”. Een -hoe kan het ook anders- dikke! pil door Philippe Margotin. Prachtig naslagwerk dat écht ingaat op de achtergronden van iedere song.

Een leuke website is My Bosstime, een Bruce statistiekenwebsite uitgegeven in verschillende talen. Je kunt er je eigen statistieken bijhouden, maar uiteraard ook allerlei leuke Springsteen weetjes lezen.

• De langste Springsteen song? Kitty’s Back (2006): 17 minuten en 14 seconden!
• Kortste nummer? Johnny Bye-Bye (1998): 1 minuut en 49 seconden.
• Springsteen
  • gaf 20 studioalbums uit
  • maakte 906 nummers (ook een flink aantal covers), 6 live albums, 10 verzamelalbums.
  • ging 23x op tournee, met 2699 concerten (and counting…) in 1006 stadions in 421 steden in 34 landen.
  • geeft gemiddeld 123 concerten per tour
• Enzovoort…

Of neem dit overzicht, van meest gespeelde songs ooit:

Echt, een walhalla die website voor iedere Springsteen liefhebber.

De ‘bordjes’

Als je ooit bij een Springsteen optreden bent geweest, dan ken je ze: de ‘bordjes’; verzoeknummers van fans. Hoe creatiever gemaakt, hoe opvallender voor ‘The Boss’. Ze staan voor de interactiviteit die ieder Springsteen concert tot zo’n feestje maakt. Je weet namelijk vooraf nooit welke richting het concert opgaat. Natuurlijk, er staat een basissetlist klaar, met een mix van golden oldies en het meest recente werk van het nieuwe album dat aanleiding was voor deze tour.

Vaak is al beschreven hoe Bruce nog last-minute wijzigingen aanbrengt in de setlist. Tijdens de soundcheck, of zelfs nog vlak voor opkomst. “Ik moet m’n bandleden toch scherp houden”, zegt ‘ie dan. Maar het heeft natuurlijk ook alles te maken met zijn eigen spelvreugde en plezier rondom optredens. En ook met perfectionisme: blijven sleutelen, tot óp het podium.

Maar dan.

Zelfs voor de bandleden, ja zelfs voor Bruce zelf, is het vaak een verrassing welke songs daar aan toe worden gevoegd. Songs waar diehard fans mee komen op de avond zelf. De keuzes die Bruce maakt uit de vele opgestoken bordjes zeggen veel over in welke bui hij die avond is. Zijn het de nog wat ‘zekere’ keuzes van songs die ze wel vaker ‘verrassend’ spelen, of zijn het de échte verrassingen. Waarbij je even druk overleg on stage ziet en zelfs Bruce regelmatig hardop even moet nadenken hoe dat nummer ook alweer ging, in welke toonsoort het stond, hoe die tekst ook alweer in elkaar zat.

Het is een ‘act’ die geen act is, maar echt. Natúúrlijk is het ook wel eens ingespeeld, weet hij soms haarfijn wat ‘ie doet. Maar vaak genoeg is het ook écht spontaan en gebeuren er vervolgens de leukste dingen. Bandleden die een verkeerde afslag nemen, Bruce zelf die van de leg is, nummers die nooit meer goedkomen…hoewel dat laatste niet vaak gebeurt; daarvoor is de band gewoon té ervaren.

Een voorbeeld, You Never Can Tell, gespeeld in Leipzig in juli 2013. Even live ‘oefenen’ met band en blazers, voor een stadion vol mensen. En gáán.

Overigens vindt niet iedere fan deze ‘bordjesparade’ even fijn. Sommige fans vinden dat Bruce en bandleden vooral zélf moeten bepalen wat ze willen spelen. En het kan ook tegen hem keren; soms zijn fans zelfs ‘teleurgesteld’ als Bruce weinig of niet op hun songbordjes ingaat. Ik vind het vooral een leuke spontane toevoeging aan de concerten, die nooit langer dan 3 à 4 nummers duurt voordat Bruce zijn reguliere setlist weer oppakt. En het is een manier om nog eens een ‘vergeten’ liedje te horen, als Bruce een écht creatief bordje spot.

Het working class imago, de duur van concerten, de trouwe en actieve fanbase, de enorme songproductie, de ‘bordjes’…het zijn zomaar wat eerste elementen die in me opkomen als ik denk aan mijn voorliefde voor Springsteen, E Street Band en natuurlijk vooral de muziek.

Het zijn belangrijke elementen, zeker, maar er zijn er nog zoveel meer. Voor nu laat ik het hierbij, maar misschien komt er wel een serie-analyse.

Still going strong

Springsteen wordt dit jaar 72.

Twee-en-zeventig!

Hij is productief als nooit tevoren, met recent nog het nieuwe album Letter To You (oktober 2020), niet lang na het ook al zo verrassende filmische Western Stars in 2019. Met Bruce weet je nooit wat er nu weer gaat komen.

De Springsteen wereld gonst als nooit tevoren over een nieuwe tournee, Bruce zelf als voortouwnemer. Hij heeft er zin in, direct na die corona-periode en belooft ‘een feestje zoals nog nooit eerder vertoond’. Ongetwijfeld bedoeld om alle ellende van corona in één stevige klap van Max (Weinberg, drummer) te vergeten.

1, 2, 3, 4… I hear the sound of your guitar…

Ik kan niet wachten om díe zin, de eerste zin van Ghosts, over welk stadion- of ander veld dan ook te horen rollen.

Een nieuw begin, maar ook terug naar mijn allereerste in 1988. En ongetwijfeld nog even naar mijn memory-for-life, in 2016.

From My Home To Yours

Wist je trouwens dat Bruce in de coronaperiode regelmatig live op de radio is, met zijn eigen ‘From My Home To Yours’-programma live vanaf E Street Radio? Je leert hem wéér beter kennen, via de muziek die hij kiest en de toelichtingen die hij geeft.

Fanzine BeTrue schreef er verslagen van, bijvoorbeeld deze 17e: een dj-set voor de inauguratie van Biden (20-01-2021).

Deel je ervaringen

• Herken je bovenstaand gevoel? Of ken je een soortgelijk gevoel vanuit een voorkeur voor een andere band?
• Wat vind jij eigenlijk van Springsteen als artiest, van de muziek van Bruce? Hoe bekend ben je met zijn werk?
• Zelf al eens bij een concert van Springsteen geweest? Of misschien al wel heel vaak? Laat eens weten wat jou meest bijzondere ervaring met Bruce is geweest!
• Wat zijn voor jou Springsteen songs die je bijblijven? En waarom?

Deel je gedachten en ervaringen via de reacties hieronder, of neem contact met me op.

Meer lezen

• Tubantia schreef: 10 dingen die u moet weten als u naar een Springsteen concert gaat.
• Springsteen schrijft ‘te laat op school’-excuusbriefje voor Amerikaanse jonge fan Xabi.
• Over de liefde die diep gaat van fans voor de muziek van Springsteen, tijdens Pinkpop.
• Springsteen challenges his band wit request orgy.
• Bruce speelt tijdens de inauguratie van Biden, 2021

Rondom de verschijning van het album Letter To You in 2020 was er een wereldwijde actie ‘schrijf een Letter To Bruce’. Wereldwijd schreven fans ‘hun brief aan Bruce’ in eenzelfde format en deelden deze online, met name in Springsteen Facebook-groepen.

Hier mijn bijdrage, waarin ik refereer aan mijn ‘Muziekherinnering-for-life‘.