Met je pleegkind op vakantie: aandachtspunten

Geschatte leestijd: 10 minuten.

Iedereen die met kinderen in het buitenland heeft gereisd weet dat er een aantal extra aandachtspunten is in je voorbereiding, ten opzichte van wanneer je alleen of met je partner reist. Steeds meer gezinnen gaan tegenwoordig ook met hun pleegkind voor vakantie of het maken van een uitgebreide reis naar het buitenland. Wat zijn de extra aandachtspunten als je op vakantie of reis wilt met je pleegkind? Een persoonlijk verhaal over cadeaudromen, verdwenen reisdocumenten en een herinnering-voor-het-leven.

“Waar maken we jou nou écht blij mee? Wat zou je heel graag willen hebben voor je tiende verjaardag? Of samen met ons willen doen?” Ons weekendpleegkind -hij woonde in een tehuis vlakbij Breda en kwam eens in de twee, drie weekenden bij ons- zou bijna tien worden. Een bijzonder moment vonden wij. Zijn biologische moeder was sinds kort weer in beeld, het moment dat hij zijn biologische vader sinds jaren weer zou ontmoeten zou nog een tijdje op zich laten wachten. Beide ontmoetingen liepen trouwens op niets uit, met heel verschillende uitkomsten trouwens, maar dat is voor een andere keer. Tijd dus voor een bijzonder cadeau bij het vieren van deze mijlpaal.

Omwille van de leesbaarheid én privacy noem ik ons pleegkind vanaf nu ‘Frank’. Diegenen die ons goed kennen, zullen weten om wie het in werkelijkheid gaat.

Wat kiest een tienjarig pleegkind als verjaardagscadeau als hij ‘carte blanche’ krijgt?

Frank moest er even over nadenken.

We hadden hem, opvoedkundig onhandig misschien, geen cadeaurichting aangegeven. Ook geen cadeaubudget genoemd. Ofwel: zoek het lekker zelf uit. We waren gewoon erg nieuwsgierig waar hij mee zou komen. Wat nu écht een grote wens zou zijn.

‘Een tripje naar Barcelona’.

Oeps. Die zagen we echt even niet aankomen. Ons pleegkind wil met ons op vakantie naar het buitenland.

Hij aarzelde flink voordat hij het eruit floepte. Achteraf vertelde hij het ontzettend spannend te hebben gevonden of hij dit wel kon zeggen. Zó’n groot cadeau dat kon hij toch niet noemen? Dat kostte ons vast ontzettend veel geld. We zagen letterlijk de zenuwen, de stress. ‘Opvoedkundig onhandig #2’ misschien ook wel. Maar aan de andere kant…nu kenden we wel een van zijn grote wensen: met zijn pleegouders op vakantie naar het buitenland.

Waarom een tripje naar het buitenland?

We hadden het ook wel kunnen weten. Frank had ook wel door dat het in de weekenden dat hij bij ons was vaak over ‘vakanties’ ging. Carina en ik waren -zijn- nogal dol op op vakantie gaan, reizen in het buitenland. Met ‘Spanje’ als favoriet nummer één. En, omdat ik half-half in de reissector werkte en daarom soms goede ticketdeals kon bemachtigen, ook regelmatig verder weg. Sri Lanka, Costa Rica, Beijing, Bali -we hadden al redelijk wat van de wereld kunnen zien. En vertelden daar ook regelmatig over aan Frank, of lieten foto’s zien. Frank kende het concept ‘vakantie’ eigenlijk helemaal niet. Ja, hij was met de groep van het tehuis wel eens een weekendje naar Zeeland geweest, even uitwaaien aan het strand. Maar dat was eigenlijk ook wel zijn enige vakantietrip in zijn leventje tot dan toe geweest, voor zover wij wisten en voor zover hij zich er van bewust was. Met je pleegouders op vakantie naar het buitenland, naar Spanje, dat was pas écht vet.

Frank had daarnaast een duidelijke voorliefde voor voetbal. Een zekere ploeg uit Amsterdam (…), maar vooral buitenlands voetbal. Over de Spaanse, Engelse en Italiaanse ploegen wist hij feitjes op te lepelen waar menig voetbalcommentator jaloers op zou zijn. We zeiden hem vaak dat hij dat misschien later ook maar moest worden: voetbalcommentator. Hij wist er écht veel over te vertellen, kende veel spelers bij naam. Ach ja, ik als niet-voetbalkenner was misschien ook al snel onder de indruk, maar ook de mensen die wel verstand hadden van voetbal waren onder de indruk van zijn feitenkennis.

Het zal niet verrassend zijn welke voetbalploeg bovenaan zijn favorietenlijst stond.

Precies.

Gaan we écht met ons pleegkind naar het buitenland?

Toen moesten wíj er even over nadenken. We hadden destijds nog geen ‘eigen’ kinderen. Hoewel we dat onderscheid altijd irritant vonden, het zet je pleegkind zo tegenover je eigen kinderen. Frank hoorde er bij ons gewoon echt bij en dat is nu -drie ‘eigen’ kinderen verder en Frank die inmiddels bijna 24 is- nog steeds zo. Maar goed, we konden er dus heel gemakkelijk even tussenuit voor een lang-weekend-stedentrip. En al helemaal als dat naar een Spaanse stad werd!

Anderzijds: we kenden ook heel goed zijn ‘problematieken’, zoals dat zo mooi heet in de jeugdzorg. Dat maakte het niet onmogelijk om langer dan een normaal weekend weg te gaan naar een omgeving die voor hem niet vertrouwd zou zijn, maar dat zou wel extra veel van ons vragen. We wisten dat hij waarschijnlijk helemaal hyper zou zijn, dat we wat minder goed dan normaal zouden slapen 🙂 en dat vier dagen fulltime samenzijn intensief zou worden.

Na wat onderling overleg besloten we tot een ‘go’. Tuurlijk was het een groot cadeau, maar hij als geen ander verdiende dat. Voor het eerst in zijn leven vliegen. Voor het eerst in een hotel. Überhaupt, voor het eerst in zijn leven naar het buitenland! En die kosten? Ach, dat viel ook wel weer mee, in de tijd dat de lowcost-airlines opkwamen en je sowieso in Barcelona enorme keuzevrijheid had in dure of goedkopere hostels of hotels. En het mócht ook wel wat kosten, we wilden hem een ervaring geven waar hij nog lang aan terug zou denken.

Wat vindt een 10-jarig pleegkind van een cadeautrip naar Barcelona?

Wat denk je zelf?

Sprong Frank een gat in de lucht? Nee, hij sprong een gat dwars door de ozonlaag. Het moment dat hij zijn cadeau, een in elkaar geknutseld a4-tje waarop we de trip aankondigden, uitpakte zal ik nooit vergeten. Er zat een paar weken, misschien wel een paar maanden (ik herinner het me niet precies meer) tussen zijn ‘Barcelona’ uitspraak en het moment van zijn verjaardag. Bij hem was dat idee al weer wat weggezakt. Des te groter zijn ogen werden toen hij las wat we zouden gaan doen. Echt, onbetaalbaar.

We hadden nu al de juiste keuze gemaakt…en toen moest het weekend nog gaan plaatsvinden.

Eén ding hadden we alleen nog niet zo goed over nagedacht.

Kan je als pleegouders eigenlijk zomaar met je pleegkind op vakantie?

Euhm, nee.

Er is namelijk toestemming voor nodig van diegene die het ouderlijk gezag heeft over je pleegkind (tot 18 jaar).

Dat kunnen dus de biologische ouders zijn. In Franks geval was dat zijn voogd van Bureau Jeugdzorg. Laten we zeggen dat we niet de beste relatie hadden met deze mevrouw. Er was in de loop der tijd zóveel voorgevallen in Franks ‘carrière als pleegkind’ waarbij zij -in onze ogen en ook in de ogen van de medewerkers van zijn tehuis- flinke steken had laten vallen. Regelmatig onbegrijpelijke keuzes maakte, die zeker niet in Franks belang waren. Sterker nog, die hem soms nog meer beschadigden. Er zouden ook in de tijd na ‘Barcelona’ helaas nog meer onbegrijpelijke keuzes volgen, die zijn leven tot nu aan toe stevig hebben beïnvloed -en dan niet in positieve zin.

Maar goed, op onze formele toestemmingsvraag aan haar om Frank voor een Barcelona stedenstrip mee te nemen naar het buitenland reageerde ze heel goed. Bijna emotioneel, dat we dat met hem wilden doen. Er kwam een toestemmingsformulier, dat we mee konden nemen en desgewenst aan de autoriteiten konden laten zien. Er reist immers een minderjarige met je mee op een andere achternaam dan je eigen familienaam…en dat kan onbedoeld raar overkomen.

Belangrijkste punt getackeld. Zo dachten we.

Wat zijn andere aandachtspunten als je met een pleegkind op vakantie wilt?

Je pleegkind heeft, net als ieder ander, een geldig reisdocument nodig. Identiteitskaart of paspoort. Logisch, ook.

We vroegen het tehuis of ze zijn reisdocument wilden opzoeken en aan ons mee konden geven voor het desbetreffende weekend. Tweede punt getackeld.

O nee, toch niet. Het tehuis kon geen reisdocument van Frank vinden. Dat was blijkbaar niet meegekomen toen hij vanuit een eerder pleeggezin verhuisde naar dit tehuis. De coördinator zou een verzoek bij de voogd indienen om na te gaan waar het document was. Of dat er eventueel een nieuw document aangevraagd kon worden.

Lang verhaal (iets) korter: er was helemaal geen reisdocument van Frank. Sterker nog, er leek helemaal geen formeel bewijs van zijn nationaliteit. Op een of andere manier had hij wel een soort Nederlands persoonsnummer gekregen, maar er was geen document te vinden. Nergens in de gemeentelijke systemen die in Brabant en Zeeland (vanwege eerdere pleeggezin) werden geraadpleegd. Ik weet niet precies hoe, maar uiteindelijk hebben ze via de gemeente Roosendaal weten te achterhalen dat Frank niet in Nederland, maar in België ingeschreven stond. Tot ieders verrassing -en al helemaal voor de voogd- bleek ‘onze Frank’ geen Nederlander maar Belg te zijn. Franks vader heeft de Belgische nationaliteit, en daarom Frank ook. We hebben hem er nog lang mee geplaagd 😉

Eind goed, al goed, er kwam een Belgische ID kaart tevens reisdocument. Punt getackeld.

Waar verder op te letten als je een pleegkind voor vakantie of reis meeneemt naar het buitenland?

Samengevat:

• Toestemming regelen van diegene(n) met het ouderlijk gezag
• (tijdig!) Geldig reisdocument regelen
  • kinderen vanaf 12 jaar kunnen veelal een identiteitskaart aanvragen en hebben hiervoor geen toestemming nodig. Hiermee kan je binnen Europa reizen.

Maar er is meer.

• Verblijft je pleegkind permanent(er) bij je in huis, wees dan heel eerlijk bij de vraag ‘gaan we op vakantie met ons gezin, inclusief of exclusief het pleegkind’? Dat klinkt misschien heel raar, maar het is een afweging die vaker wordt gemaakt dan je misschien denkt. En ook terecht. Voor sommigen is het ondenkbaar dat je je pleegkind niet mee zou nemen op vakantie. Voor anderen is het een legitieme keuze om eens per jaar (of vaker) ook ‘vrijaf van je pleegzorgtaken te nemen’. Als pleegouders wil je ook wel eens met verlof. Toch? Even vrijaf, even de 100% focus op je biologische kinderen -die niet zelf voor de status als pleeggezin hebben gekozen. Pleegzorg doe je met je hoofd én je hart, maar het is ook heel verstandig af en toe even letterlijk afstand te nemen, dat hoofd en hart even (relatieve) rust te geven. Het móet niet, maar overleg het op z’n minst, met álle gezinsleden. Waarbij iedereen vrij mag zeggen wat hij of zij denkt.
• Vaak kun je de vakantieplannen en afwegingen ook voorleggen in een zorgteamoverleg. Een aantal mensen die betrokken zijn bij het pleegkind denkt dan mee over de afwegingen en wat verstandig is. Men kan meehelpen bij eventueel draagvlak bij (biologische) ouders, te regelen zaken met de voogd, alternatieve opvangmogelijkheden voor als je pleegkind in Nederland blijft (bv. een ander tijdelijk pleeggezin, een zomerkamp, etc.) Ik schreef al eerder over als pleegouder effectief samenwerken met anderen.
• Neem een bewijs mee waaruit blijkt dat je pleegkind tot jouw gezin behoort en dat je een erkend pleeggezin bent. Deze verklaring kan je verkrijgen bij je pleegzorginstelling en laten ondertekenen via je pleegzorgbegeleider. 
• Indien mogelijk regel een kopie van de ID-bewijzen van de biologische ouders, al dan niet voorzien van handtekening en toestemming om met het pleegkind naar het buitenland te reizen. Ook dat kan vaak je pleegzorgbegeleider regelen. Dat is uiteraard anders als biologische ouders niet in beeld zijn of niet willen meewerken…vaak kan door bijvoorbeeld een voogd toch een andere beslissing worden genomen, ‘in het belang van het kind’.
• Check tijdig op welke manier je pleegkind verzekerd is voor met name ziektekosten in het buitenland (en dan met name spoedgevallen: ziekte, tandheelkundige spoedzorg).
• Check in hoeverre je pleegkind bijgeschreven kan zijn bij je (doorlopende) gezinsreisverzekering, of dat je een aparte reisverzekering voor je pleegkind moet afsluiten
• Gebruikt je pleegkind bepaalde medicatie, check dan tijdig of deze zonder extra documentatie meegenomen mag worden naar het buitenland. Zoek uit welke voorraad noodzakelijk is en neem medicatie altijd mee in handbagage (i.v.m. mogelijk zoekraken van koffers in het ruim). Soms is een extra verklaring van huisarts en het CAK nodig.
• Afhankelijk ook van de leeftijd, maar bereid je pleegkind bij voorkeur stapsgewijs voor op de vakantietrip. De omstandigheden zijn ‘anders dan anders’, iets waar sommige pleegkinderen moeite mee kunnen hebben, hoe leuk ook. Betrek hem of haar zo goed mogelijk bij de voorbereidingen, laat alvast foto’s zien van het land, neem je kind mee bij het kopen van spullen of boeken van de reis, ‘proefslaap’ een nachtje met z’n allen op één kamer indien mogelijk (alvast laten wennen aan samen slapen op een hotelkamer) of proefkampeer in een tentje in de tuin.
• Besteed voldoende aandacht aan de ‘verkenning’ na aankomst. Dat geldt natuurlijk ook voor je eigen kinderen, maar pleegkinderen reageren soms extra gevoelig op onbekende omstandigheden en omgevingen.
• Hou bekende rituelen in je gezin zoveel mogelijk vast op vakantie, zodat je kinderen en pleegkind(eren) houvast houden
• Neem foto’s mee van de biologische ouders als de relatie tussen hen en je pleegkind positief is en besteed voor vertrek extra aandacht aan het handig plannen van belmomenten of bezoekregelingen. Maak heldere afspraken over contactmogelijkheden tijdens de vakantie.
• Temper je verwachtingen vooraf wat, maak de plannen realistisch en bouw voldoende rustmomenten in. Dat geldt eigenlijk altijd, maar helemaal voor op vakantie of reis gaan met sommige (pleeg)kinderen. Lastige momenten? Benut de tips over achter het gedrag van kinderen kijken.

En, hoe was de Barcelona trip?

Fantastisch. We kozen voor een vlucht op Girona en hadden daar ook ons hotel. Reisden met een snelle trein op en neer naar Barcelona. Álles was een belevenis: voor de eerste keer vliegen, voor de eerste keer inchecken in een hotel, voor het eerst een hotelkamer in, met z’n drieën samen in de kamer slapen was ook al zo gezellig, die gigantische stad Barcelona op je in laten werken, mensenmassa’s, de gekkigheid van ‘La Rambla’, eten in restaurantjes, in de metro onder de grond (?), natuurlijk een bezoek aan Camp Nou voetbalstatdion (helaas, een wedstrijd bijwonen lukte dat weekend niet, maar in het stadion staan was al zo’n belevenis), de terugvlucht. Frank stuiterde het weekend door van alle indrukken, andere omgeving…alles was anders. Maar door die gelukzaligheid het hele weekend op zijn gezicht namen we de momenten van té hyper zijn voor lief.

We hadden de goede keuze gemaakt door hem dit topcadeau, eigenlijk deze top-ervaring, te geven. We hebben het er nu, bijna 15 jaar later, nog regelmatig met hem over en pakken er af en toe nog eens de foto’s bij.

Deel je ervaringen over met je pleegkind op vakantie gaan en reizen in het buitenland

• Ben jij zelf wel eens met je pleegkind op vakantie naar het buitenland geweest? Wat zijn je ervaringen, heb je aanvullende tips & tricks?
• Hebben jullie wel eens de afweging gemaakt om juist mét of juist zonder je pleegkind op vakantie te gaan? Welke meningen waren er en hoe hebben jullie uiteindelijk de beslissing genomen?
• Heb je wel eens moeite gehad rondom het regelen van het papierwerk, de formele documenten? Welke moeite, en hoe is e.e.a. uiteindelijk toch gelukt? Of is het ook wel eens niet gelukt?

Ik ben erg benieuwd naar je input: gebruik de reactiemogelijkheid.

Lees meer

• Lees ook de overheidsinformatie over Reizen met minderjarige kinderen.
• Heb je specifieke vragen of twijfels, gebruik dan het stappenplan van het Centrum Internationale Kinderontvoering en/of neem contact met hen op. Bizarre naam, trouwens, maar het zal deels de lading wel dekken.
• Benut de praktische info van JoHo over reizen met kinderen in het buitenland