Geschatte leestijd: 7 minuten.
In deze blogomgeving blog ik regelmatig over vaardigheden en competenties die bij uitstek van pas komen als je pleegouder bent. In dit blog: Samenwerken.
Samenwerken is:
bijdragen aan een gezamenlijk resultaat door een optimale afstemming tussen de eigen kwaliteiten en belangen en die van een groep of ander persoon
Bron: Competentiesvoorbeelden
Iedereen werkt voortdurend samen
Samenwerken is een competentie die overal voortkomt. Goed samenwerken met je partner is een vereiste om je relatie goed te houden, maar ook bij het opvoeden van je eigen kinderen. Door goed samen te werken, goed met elkaar af te stemmen zorg je ervoor dat je zoveel mogelijk op één lijn zit en onderling consequent blijft. Samenwerken doe je, als je werkt, met je directe collega(‘s). Je werkt samen aan een vooraf gesteld doel, je werkt samen met je afdelingsmanager of in een gedeeld project met collega’s van andere afdelingen. Samenwerken doe je met je teamgenoten bij je sportclub om gezamenlijk een goed resultaat te behalen. Maak je muziek in een vereniging of band dan is een goede samenwerking essentieel om een song goed te laten klinken.
Kortom: samenwerken doe je voortdurend, in allerlei settings in je dagelijkse leven.
Samenwerken in pleegzorg
Het zal je niet verrassen: samenwerken is ook in pleegzorg essentieel. Er zijn nogal wat personen en instellingen waar je als pleegouder mee te maken krijgt en mee samenwerkt:
- je pleegkind
- de ouders van je pleegkind
- de voogd, jeugdzorgbegeleider, jeugdbeschermer of casemanager van je pleegkind
- je eigen pleegzorgbegeleider
- eventuele behandelaars van je pleegkind
- de docent van je pleegkind op school
- etc.
Om een stabiele situatie rondom het pleegkind te bevorderen is het essentieel dat ouders, pleegkind, pleegouders, diverse belangrijke personen uit het netwerk van ouders en pleegkind én de professionals (zoals een behandelaar, voogd of docent) goed samenwerken.
Samenwerken in een zorgteam
Wordt een plaatsing van een pleegkind vanaf de start goed vormgegeven, dan wordt er een zorgteam samengesteld met daarin de belangrijkste vertegenwoordigers rondom het kind. Als het zorgteam voor het eerst bij elkaar komt wordt het doel en de duur van de plaatsing bepaald en wordt een eerste hulpverleningsplan opgesteld, waarin doelen en afspraken geformuleerd staan. Meestal is de jeugdhulpverlener of de pleegzorgbegeleider degene die het zorgteam ‘voorzit’, de gesprekken leidt, maar het is uiteraard belangrijk dat iedereen in het team zich even verantwoordelijk voelt voor het laten slagen van de plaatsing.
Bij een kortdurende plaatsing komt het zorgteam relatief veel in korte tijd bij elkaar om de voortgang van het hulpverleningsplan te monitoren en eventueel doelen en afspraken bij te stellen. Is de plaatsing bedoeld voor langere tijd, vaak meerdere jaren, dan komt het team vaak wat minder frequent bijeen, bijvoorbeeld eens per kwartaal of halfjaar, of eerder op verzoek van een van de betrokkenen.
Samenwerken met ouders
Eén van de meest uitdagende vormen van samenwerking in pleegzorg, die veel pleegouders -en ook ik- benoemen, is het samenwerken met ouders van pleegkinderen. Natuurlijk zijn er ontzettend veel verschillen in ouders van pleegkinderen, dus samenwerking hoeft niet per definitie iets ‘lastigs’ te zijn en gaat soms ook vanzelf. Toch kunnen er verschillen zijn in manieren van bijvoorbeeld opvoeden, consequent zijn, afspraken nakomen, achter het gedrag van het kind kijken, straffen en belonen die het samenwerken met ouders soms uitdagend maken.
KNUFFEL VERGETEN…
Hoe ga je er mee om als de favoriete slaapknuffel niet in de weekendtas van je pleegkind blijkt te zitten en je daar achterkomt als het om 21:00 uur slaaptijd is? En dat het niet de eerste keer is dat die knuffel ontbreekt?
Die speelgoedknuffel zat bewust niet in de tas van ons pleegkind, dat hadden we al snel door. Onze primaire reactie was “nee hè, niet weer”. Want het was al eens eerder gebeurd. Maar slapen zonder knuffel, dat zat er bij hem echt niet in.
Na de primaire reactie dachten we iets verder na. Want wáárom is zijn moeder nu -alweer- ‘vergeten’ die knuffel in de tas te doen? Onze pleegzoon vroeg ons natuurlijk zijn moeder te bellen -vrijdagavond, negen uur-, om de knuffel te komen brengen. Of, beter nog, het weekend af te blazen en het ‘de volgende keer’ opnieuw te proberen. Moeder had een eigenbelang bij het vergeten van die knuffel, want dan zou het weekend een slechte start hebben, haar kind slecht slapen (dus de volgende dag moe of chagrijnig zijn), of dan kon ze toch nog even opnieuw langskomen om de knuffel alsnog te brengen.
Onze samenwerking was dus nog niet wat het moest zijn. Moeder vond het eigenlijk ook maar niets, dat ‘spelen’ en ‘logeren’ bij een pleeggezin. Dat was toch allemaal niet nodig? Hij was bij haar thuis gewoon ‘veel beter af’. En zo’n pleeggezin was vooral bedreigend, want wat was nu precies het doel?
Maar het tijdelijk elders -bij ons- onderbrengen van het pleegkind was volgens jeugdzorg toch echt wél nodig. En dat zagen wij ook, al vanaf het startmoment. Het kind had -even los van de slaapperikelen- duidelijk behoefte aan een rustige omgeving en even afstand. En moeder had het een en ander aan te pakken en op te lossen.
We zijn uiteindelijk opnieuw met moeder, pleegbegeleider, begeleider van moeder en iemand van jeugdzorg om tafel gegaan. De begeleider van moeder had had al het nodige voorwerk gedaan, dus haar houding was nu weer meer coöperatief. Opnieuw zijn de doelen bepaald (herhaald) en afspraken vastgelegd. Soms heeft ‘samenwerken’ ook gewoon even tijd nodig.
En die knuffel? Ach, iedere keer als we ons pleegkind nu ophalen controleren we – subtiel- of de knuffel aan boord is. Maar eigenlijk is die controle nu niet meer nodig…
een paar tips bij het samenwerken met ouders van pleegkinderen
Ouders zijn en blijven de ouders van hun kind. Respecteer hun positie en werk met hen
samen. Enkele tips voor pleegzorgbegeleiders en/of pleegouders:
- Maak ouders zoveel mogelijk volwaardig partner in het pleegzorgtraject van hun kind
- Vergroot de stabiliteit van de plaatsing door ernaar toe te werken dat de ouders
langzamerhand de plaatsing kunnen verdragen en accepteren. - Creëer helderheid over het perspectief, streef naar gedeelde besluitvorming, help de ouders bij het opstellen van doelen.
- Wees duidelijk over de termijnen en voorwaarden voor terugplaatsing en bied ondersteuning bij de invulling van de ouderrol.
- Focus ook in contact met ouders op sterktes, luisteren naar zorgen maar geef ook assertieve, eerlijke en duidelijke boodschappen.
- Ondersteun ouders bij het vormgeven van de relatie met de pleegouders
- Informeer ouders hoe het gaat met hun kind en geef ouders een rol bij de opvoeding en belangrijke gebeurtenissen rondom hun kind.
- Bewaak de continuïteit en regelmaat in de frequentie en duur van de bezoeken, omdat deze een beschermende factor zijn voor de ontwikkeling van het pleegkind.
Bron: richtlijnen jeugdhulp
Samenwerken met anderen in pleegzorg
Omdat er zoveel betrokkenen zijn rondom pleegkind, ouders en pleegouders is het belangrijk om goede afspraken te maken over wie welke rol en welke verantwoordelijkheid heeft.
Pleegzorgbegeleider
O.a.
- ondersteuning en begeleiding van het pleeggezin en het kind
- verantwoordelijk voor een veilig leefklimaat in het pleeggezin
- monitoring of de ingezette specialistische hulp daadwerkelijk bijdraagt aan de ontwikkeling van het pleegkind of aan het verbeteren van de balans tussen draagkracht en draaglast van (pleeg)ouders.
Pleegouders
O.a.
- de dagelijkse begeleiding van het kind (gedelegeerde verantwoordelijkheid vanuit de pleegzorgbegeleider)
Jeugdbeschermer
(bv. gezinsvoogd)
O.a.
- verantwoordelijkheid voor het kind (ook de momenten dat hij bij zijn ouders is)
- ondersteuning en begeleiding van de ouders en het kind, tenzij hier andere afspraken over zijn gemaakt. Soms wordt de begeleiding van de ouders in de praktijk uitgevoerd door de pleegzorgaanbieder.
Pleegzorgbegeleider en jeugdbeschermer samen
O.a.
- verantwoordelijkheid dat het kind veilig in het pleeggezin kan opgroeien
Eventuele andere specialistische hulpverleners
O.a.
- verminderen van specifieke problemen bij ouders, pleegkind, pleegouders en het netwerk, om zo goed aan te sluiten bij de ontwikkelingskansen en mogelijkheden van het pleegkind.
Voor een goede ondersteuning van pleegouders is onder andere noodzakelijk dat hun wensen en behoeftes goed worden onderzocht en erkend. Én dat ze door alle betrokkenen worden gezien als een volwaardige partner in de zorg rondom het pleegkind. Voor een goede samenwerking is het dus van belang dat de pleegzorgbegeleider pleegouders betrekt in het maken van plannen, bij het inschakelen van extra hulp en hen bevraagt op hun kennis en expertise over het pleegkind.
Tips voor goed samenwerken in soms complexe situaties
- zorg voor open communicatie en werk voortdurend aan onderling (basis)vertrouwen
- zorg ervoor dat alle betrokkenen zich houden aan afspraken; benoem en bespreek het als dat niet gebeurt
- zorg voor een sfeer waarin iedereen begrijpt dat het uiteindelijk mensenwerk is. Waar mensen werken worden soms fouten gemaakt, en dat mag. Het kind staat centraal in alles dat wordt afgesproken, werk vooral samen voor het gewin van het kind.
- bij jeugdzorg en pleegzorg zorgen onverwachte omstandigheden soms voor onverwachte wendingen en veranderingen; benoem dat richting alle betrokkenen en maak het bespreekbaar wanneer dat plaatsvindt.
- samenwerking is vooral een middel, niet een doel. Voorkom dus ‘teveel geregel’ of bijeenkomsten ‘omdat het nu eenmaal moet’. Bewaak de efficiëntie bij het maken van afspraken.
- zorg voor een sfeer van luisteren en doorvragen, zonder dat er oordelend wordt gesproken.
- maak binnen het zorgteam voortdurend heldere én haalbare afspraken, waarin de doelen en rolverdeling tussen verschillende betrokkenen zijn opgenomen: iedereen weet wat hij of zij moet doen, en waarom.
Nuttige documenten
Online is uiteraard een breed scala aan nuttige documenten te vinden met richtlijnen en tools rondom samenwerken in pleegzorg. Enkele voorbeelden hiervan met praktische tips en onderwerpen voor samenwerking:
Deel je ervaringen
- Heb jij in je pleegouderschap ervaringen of tips rondom samenwerken met ouders of andere betrokken individuen, professionals of instanties?
- Vind jij samenwerken met ouders, pleegouders, begeleiders of jeugdzorginstanties soms wel eens lastig en wat doe je zelf om de samenwerking beter te laten verlopen?
- Deel tips en ervaringen via de reacties hieronder!
Bijblijven over pleegzorg
Er zijn veel bronnen als je regelmatig wilt lezen over de ontwikkelingen in pleegzorg.
- Als goed startpunt kun je de websites Pleegzorg Nederland en de NVP regelmatig bekijken. Je vindt er veel achtergrondinfo en praktische tips, bijvoorbeeld over verzekeren, financiële regelingen of op vakantie gaan met pleegkinderen. Ook wordt er regelmatig geblogd over allerlei aspecten rondom pleegzorg.
- Vraag eens bij je eigen pleegzorgaanbieder of er de komende tijd cursussen en trainingen worden aangeboden. Goed om theoretisch sterker te staan of juist praktische handvatten te krijgen bij een bepaald pleegzorgthema. Maar vooral ook leuk, want je ontmoet er andere pleegouders die zaken soms net anders aanpakken dan jijzelf. Soms kun je ook (gratis of tegen lage kosten) cursussen van andere pleegzorgaanbieders bijwonen. Én er wordt gewerkt aan een landelijke cursusdatabase.
- De kennisbank van BIJ Ons, een voormalig tijdschrift over pleegzorg, is nog steeds online in te zien. Daarbij wordt er gewerkt aan een doorstart van het magazine.
