Sterk spul, hè? Muziek is emotie.

Geschatte leestijd: 7 minuten.

Muziek is emotie. Dat geldt voor veel mensen, dat geldt voor mij zeker.

Het gebeurde geheel onverwacht. Op een doodnormale maandagavond.

‘Zullen we iets terugkijken’?

‘Ja is goed. Wat hebben we nog staan?’

‘Zullen we een Beste Zangers terugkijken’?

‘Moeten we inderdaad nog doen. Zet maar aan’.

Beste Zangers (van Nederland)

Een prettig tv-programma, vind ik. Gestart in 2009 en uitgezonden door de AVROTROS op NPO 1. In iedere aflevering staat één zanger centraal, wiens songs als ‘verrassing’ vertolkt worden door alle andere aanwezige zangers. Natuurlijk is de groep een bonte mix van verschillende genres, wat het ook zo leuk maakt. Regelmatig moet men buiten de eigen comfort zone, om bijvoorbeeld een rap, operastuk of lekker volkse song te zingen.

Wat het programma een duidelijke extra lift geeft is de Marcel Fisser Band, die zó retestrak speelt en iedere muzieksoort aankan. Muziekprofs, uiteraard. Het tv programma heeft al menige hit opgeleverd; denk aan de vertolking van ‘Halelujah’ door Nick Schilder (Leonard Cohen), ” Hij gelooft in mij’ door Do (André Hazes) of ‘Clown’ van OG3NE (Emile Sandé).

Beste Zangers seizoen 2019

We hadden dus wat afleveringen van seizoen 2019 opgenomen. Het seizoen met Emma Heesters, Floor Jansen, Henk Poort, Rolf Sanchez, Ruben Annink, Samantha Steenwijk en Tim Akkerman.

De eerste uitzending die we terugkeken draaide om Floor Jansen, de zangeres die niemand kent maar uiteindelijk toch (bijna) iedereen wel kent, van de band Nightwish (metal genre). Bij dit genre wéét je natuurlijk bij voorbaat al dat zangers uit hun comfort zone moeten. Tegelijkertijd wordt niet altijd persé een lied van de zanger of zangeres zelf gespeeld, soms wordt gekozen voor een song die hij of zij gewoon héél mooi vindt, of waar een speciale band mee is, een verhaal bij hoort.

De opening van Tim Akkerman (ik ben ‘fan’!) zet direct de toon; een stevige versie van Nightwish’ song Nemo, maar toch o zo ‘Akkermans’ gezongen. Mooie stem met een verrassend groot bereik. ‘They Dance Alone’ door Ruben Annink, een nummer van Sting. Eén van de favorieten van Floors vader en daardoor met herinneringen aan haar kindertijd (en aan die van mij…). Fraai gezongen, mooi arrangement.

En dan volgt Emma Heesters.

Strong

‘Strong’ is een nummer geschreven door Floor in haar tijd bij de band ‘After Forever’. Een nummer dat voor haar veel emotie heeft, want geschreven voor haar moeder die worstelde (en nog steeds worstelt) met de ziekte reuma.

‘Geen levensbedreigende ziekte’, vertelt Floor, ‘maar wel dingen die haar dagdagelijks pesten. Die pijn doen. En daar wil je niet de hele dag mee bezig zijn. Mijn moeder leerde goed om het voor ons een beetje weg te houden. Maar ja, als je elkaar goed kent, dan voel je dat evengoed wel. Haar kracht zit ‘m in het feit dat ze altijd denkt “we doen het er maar mee, we gaan gewoon verder”. En dat doet ze, dat doet ze nog steeds. Echt een vrouw met power’.

Emma vertelt er nog bij dat ook zij een moeder heeft die in haar (Emma’s) jeugd vocht tegen een k * t ziekte, dus dat het nummer ook haar veel deed toen ze het hoorde.

Eerst de tekst.

Vaak heb ik bij een song méér met de muziek dan met de tekst. Dat is behoorlijk gek, ik weet het. Ik weet niet of het komt omdat ik muzikant ben en geen singer-songwriter, maar ik luister bij nummers gewoon vaak (eerst) naar de muziek in plaats van de tekst. Daar doe ik songs zeker geen recht mee, maar het is wel zo.

Dit keer is het andersom. De tekst komt hard binnen, grijpt me naar de keel. De muziek, het arrangement, is mooi maar doet me minder.

Strong, Floor Jansen, After Forever

I see your pain I see it grow
slowly inside you
You cannot control it
The hurting’s ruthless, you cannot win

I see every smile you fake
Strong emotion, strong devotion to ignore the pain
To stand strong

Day after day, to be there for us, always
To pretend there’s nothing wrong
How you feel oh how it feels
No words describe it
Your body feels like a stranger
We cannot stop it, we cannot win

I see every smile you fake
Strong emotion, strong devotion to ignore the pain
To stand strong

I see every smile you fake
Strong emotion, strong devotion to ignore the pain
to stand strong

Every painful day, I’ll be there for you, always
And together we will stand strong

Dan de muziek

En de uitvoering van Floor Jansen zelf, live @Doornroosje, Nijmegen 2020

Waarom?

Waarom doet het me zoveel, deze tekst? Je ziet er aan dat iemand heel goed doorheeft, van dichtbij ziet en meemaakt, wat het is om dagelijks pijn te hebben. Waar veel liedteksten die over een vorm van ‘pijn’ gaan dat meer subtiel verpakt hebben, is deze héél direct. En komt daarom zo hard binnen.

Het langzame proces waarmee de pijn toeneemt. Het feit dat je er geen controle over hebt, dat het pijn doet, maar dat je er niet van kan winnen. Dat je je groot houdt, dat je een glimlach tevoorschijn tovert (‘fake’). Dat je lichaam soms of vaak aanvoelt als een vreemde. Dat je er dag na dag staat voor de mensen om je heen, doet alsof er niets (of weinig) aan de hand is. Dat je het zoveel als kan bij je kinderen probeert weg te houden. Dat je de pijn probeert te negeren. En dat je mensen om je heen hebt, die er voor je zijn, die mee’vechten’, samen sterk zijn.

Die tekst, die klopt.

Vechten tegen de pijn

De laatste tijd lees ik veel over het negeren van (chronische) pijn, over het vechten tegen dagelijkse pijn. Iets wat ik al zo’n tien jaar aan het doen ben, of was. Ik kom er meer en meer achter, ook door contact met lotgenoten, dat de ‘sleutel tot succes’ misschien meer ligt bij het berusten in de situatie zoals ‘ie is. ‘Leren accepteren’ vind ik een rotzin, want acceptatie is voor mij -in ieder geval nu- nog een brug te ver. Berusting, je er bij neerleggen dat het is zoals het is, komt misschien meer in de buurt.

Je leven zo leuk mogelijk proberen in te richten, dáár gaat het misschien meer om. En natuurlijk is dat iets dat veel mensen, of ieder mens, zouden moeten doen. Sowieso, of je nu ziek bent of niet. Maar mét een ziekte als chronische pijn al helemaal. Ik leer het, stap voor stap.

Wat ik ook merk is dat je soms zelf in dat proces sneller gaat dan je omgeving. Waar je omgeving nog meer in de ‘vechten tegen’-stand staat, aan het zoeken is naar oplossingen of therapieën, laat je dat zelf meer en meer los. Je moet er dus op letten dat je met de mensen die er toe doen min of meer dezelfde kant op blijft gaan.

Bij die berusting speelt nog iets een belangrijke rol. Iets dat ook een belangrijk uitgangspunt is van websites als http://www.retrainpain.org. Wat dat ‘iets’ is? Afleiding. Afleiding zorgt voor minder focus op de pijn zelf. Ook al blíjft die pijn aanwezig, ook al vóel je die pijn nog steeds, hij krijgt met afleiding een minder centrale rol in je hersenen en gedachten dan voorheen. Stapsgewijs -en dat proces duurt een tijd!- gaat de pijn wat meer naar de achtergrond. Ik denk dat dit proces een belangrijke rol speelt bij het leren omgaan met en berusten in dagelijkse pijn. Die afleiding kan natuurlijk op een hoop terreinen liggen, voor mij is dat muziek en maatschappelijk zinvol bezig blijven, maar dat kan ook ‘kunst’ zijn (schilderen, tekenen, kleien, etc.), knutselen, breien, sporten, tuinieren, vissen, etc.

Ik schreef al eens eerder over de invloed van vrijwilligerswerk op chronische pijn.

Waarom deel ik dit?

Is het om ‘zielig’ te worden gevonden, dat ik dit op deze manier deel? Nee, de mensen die mij een beetje kennen weten dat het verre van die reden is. Maar de impact die dagelijkse, chronische pijn op iemands leven kan hebben is nog zó onbekend. Chronische pijn is als op zichzelf staande ziekte nog zo onbekend (en pas sinds een aantal jaren formeel erkend). De meeste mensen realiseren zich niet wat voor invloed dagelijkse pijn heeft op vrijwel alle facetten in je leven.

Deze song(tekst) benoemt dat en juist dáárom deel ik hem.

Ook ik spreek er in mijn omgeving niet veel over. Ook ik laat vaak een glimlach zien, ga het onderwerp meestal uit de weg of maak een (flauwe) grap en zwak het af. Maar soms is het goed jezelf wél te laten zien. “Muziek” is voor mij een instrument dat telkens weer ook een tool blijkt om emoties naar boven te halen, om deze te laten zien.

Juist dáárom deel ik deze song.

Lieve Help!

Wil je handvatten om op een handige en praktische manier te (leren) communiceren met mensen met chronische pijn? We kunnen allemaal praten dus een gesprek is zo gestart, maar de omgeving van mensen met chronische pijn geeft vaak aan het moeilijk te vinden juist over dat onderwerp te communiceren. Wat wil iemand, wat niet, wat heeft iemand nodig, hoe kun je praktisch ondersteunen?

Het boek Lieve Help van Anna Raymann geeft praktische tips en tools en is met veel humor geschreven door iemand die ervaringsdeskundige is, wéét waarover ze het heeft.

Ik kan het je van harte aanbevelen.

Deel je ervaringen

• Heb jij een favoriet uit het programma Beste Zangers? Zo ja, welke en waarom?
• Heb jij een bepaalde song waarvan juist de tekst recht bij je binnenkomt? Die iets doet met je emotie? Ik hoor graag welk lied dat is en waarom.
• Heb jij te maken met ziekte, bij jezelf of je directe omgeving, en vind je het moeilijk om dit bespreekbaar te maken, om het gesprek aan te gaan? Laat eens weten waarom dit moeilijk is en wat je tot nu toe hebt geprobeerd.

Deel je ervaringen en gedachten via de reacties hieronder.

Meer lezen

Meer lezen over chronische pijn? Blader door mijn Blogmagazine Chronische Pijn.

• Beste Zangers terugkijken? Online bij AVROTROS zijn alle seizoenen terug te kijken.
• Wil je meer weten over of horen van Floor Jansen? Bekijk haar website.
• Benieuwd naar de theorie achter Retrainpain? Bezoek de website. Er is ook een site-onderdeel waarbij mensen de door henzelf gemaakte kunst laten zien. Kunst als afleider.