Geschatte leestijd: 7 minuten.
Daar zit ik dan. Op de achterbank van een BMW; het model is me even ontgaan. Maar het type en uitstraling van de auto past goed bij zijn uiterlijk en stijl. Netjes, opgeruimd, brandschoon. Links van mij mijn zoon van ruim 10, direct voor mij op de passagiersstoel mijn heerlijk pré-puberende dochter van net 13. Achter het stuur mijn pleegzoon van 21. Apetrots ben ik op hem. En op ons. Lees met me mee; ik vertel je gaandeweg waar volgens míj pleegzorg nu écht om draait.
Twaalf jaar hebben we hem niet gezien. Natuurlijk, die jaren vlogen voorbij en in al die jaren is er ontzettend veel gebeurd. In zijn leven, in ons leven. Als jochie van 9 jaar hebben we hem, na enkele hele fijne weekend-pleegjaren, weggebracht naar zijn ‘vaste’ woonplek. We brachten hem naar een pleegvader in de buurt van Den Bosch, op een buitenterrein dat heel veel ruimte en uitdaging biedt aan kinderen in zijn leeftijd. Wat vonden wij het spannend. En wat vond hij dat ongetwijfeld ook spannend, hoewel we dat niet zo aan hem zagen.
Zijn rijstijl op de weg van Breda naar een vakantiepark ergens op de Veluwe is beschaafd. Ongetwijfeld heeft ‘ie die wat aangepast aan zijn bijrijders. We hebben geen haast. Het is druk op de weg. En hij mag toch maar maximaal 100 rijden. Onderweg babbelen we wat. Ik realiseer me tijdens de autorit opeens hoe bijzonder dit is. Destijds brachten wij hem na ieder pleegweekend terug naar zijn voor toen vaste woonplek, een jeugdzorginstelling net onder Breda. En later brachten wij hem weg naar zijn volgende ‘levens’bestemming, op die ongetwijfeld fijne maar ook wel bijzondere plek vlakbij Den Bosch. En nu rijden wij met hem mee. Voor een nieuw weekend samen, om de draad na ruim tien jaar weer op te pakken.
Er gaat natuurlijk een verhaal vooraf aan dit ritje naar de Veluwe.
Dat verhaal start mid december 2019. De verjaardag van onze pleegzoon is rond Kerstmis. Ieder jaar zoeken we rond die datum op de social kanalen even op zijn voor- en achternaam. Gewoon, leuk, en nieuwsgierig naar wat er van hem geworden is. Destijds lieten wij hem los, zoals je dat doet als weekendpleeggezin. Kinderen zijn vaak een intensieve periode bij je, eens in de twee, drie weekenden, voor een afgebakende tijd. Soms is dat een paar maanden of een jaar, in de praktijk (van onze ‘pleegcarrière’) toch vaak meerdere jaren.
Honderden kinderen wachten jaarlijks vergeefs op een plek in pleegzorg.
De zoektocht naar vaste verblijfplaatsen voor kinderen die in jeugdzorginstellingen wonen is vaak moeizaam. Eind 2018 wachtten in Nederland 255 kinderen en jongeren op een start van een pleegzorgtraject. 465 Kinderen en jongeren waren al wel aangemeld bij pleegzorg, maar voor hen was nog geen gezin beschikbaar. Ofwel; 720 jeugdigen wonen in een jeugdzorginstelling zónder concreet perspectief op een vervolgplek. Eind 2017 was dat aantal 785, eind 2016 936. Ook in 2020 zoeken nog altijd honderden kinderen en jongeren een vaste nieuwe, veilige en stabiele woonomgeving. In totaliteit verblijven er jaarlijks tussen de 20.000 en 25.000 kinderen bij pleegouders; ruim 80% woont er fulltime, zo’n 15% in deeltijd, bijvoorbeeld in het weekend en/of in de vakantie. Het Jeugdwet-adagium dat ieder kind ‘zoveel mogelijk in een gezinssituatie moet opgroeien’ wordt -en werd- in de praktijk dus nog lang niet altijd ingevuld.
Nieuwsgierig naar de wereld van pleegzorg? Bekijk de meest recente Factsheet Pleegzorg (2018):
Zoeken, vinden, aftasten, kennismaken. En opnieuw opbouwen.
Maar goed, we zoeken dus ieder jaar uit nieuwsgierigheid altijd even op zijn naam. Lange tijd levert dat geen passend profiel op. In 2018 denken we hem even gevonden te hebben, maar na contact te leggen blijkt het toch iemand anders te zijn. Qua profielfoto had het hem kúnnen zijn, al twijfelden we toen ook al. In 2019 doen we -weer in de kerstperiode- vanuit een vakantieadres een nieuwe poging. En opeens…reageert hij. Met een profielfoto die onmiskenbaar hém is. Geen spat veranderd: dezelfde blik, dezelfde oogopslag, alleen…12 jaar ouder. Bijzonder hè, hoe je dan toch direct iemand herkent.
Heel voorzichtig bouwen we een eerste contact op. We leggen uit wie we zijn, waarom we hem nu benaderen. We laten de regie van vervolgcontact volledig bij hem liggen; als hij het wil, houden we contact. Er volgt een hele bijzondere periode van stapsgewijs opnieuw met elkaar kennismaken. Verhalen, herinneringen en ervaringen uitwisselen, fotoboeken bekijken, videofilmpjes van destijds zien. Hij ziet zichzelf als kind terug, in bewegend beeld. Herinneringen komen bovendrijven. Zijn pleegvader blijkt ook veel fotoboeken te hebben gemaakt van de periode na zijn verblijf bij ons: vakanties, uitstapjes, zijn hond als trouwe kameraad…er trekt een heel tienerleven aan ons voorbij. Zó bijzonder om te zien! Hij heeft het goed gehad, zo op het eerste gezicht te zien. Een bijzondere verblijfplek, maar goed voor zijn situatie; warm, uitdagend, met veel sociale contacten.
Hoeveel onthoudt een kind van zeven, acht jaar oud zich jaren later nog?
We vragen ons af hoeveel hij zich nog weet te herinneren van de periode bij ons. Hoeveel onthou je, als je tussen je zesde en negende levensjaar eens in de paar weekends bij een pleeggezin logeert? Onze oudste dochter Ana, destijds een baby en peuter, weet hij zich nog goed te herinneren. Hij heeft Ana’s luiers verschoond, geholpen met flesvoeding, meegelopen met wandelingetjes buiten om haar te laten slapen. Ruim voor de geboorte van Tijs is hij verhuisd. Al pratende komen er uiteindelijk toch behoorlijk veel herinneringen bovendrijven, waarbij de foto’s en videobeelden (lang leve het digitale tijdperk!) goed helpen.
In de maanden na de eerste hernieuwde kennismaking bouwen we het contact voorzichtig weer op. Niet te snel, vooral weer op aangeven van hem. Maar hij wil wel en krijgt direct een hele bijzondere band met Ana; ze hebben heel veel broer-zus jaren in te halen. Ana heeft al een bijzondere band met onze andere pleegzoon, nu 24, met wie we altijd contact hebben gehouden. En nu krijgt ze er opeens nóg een grote broer bij! De middagbezoekjes worden dagbezoeken, er volgt weer een eerste nachtje, een eerste logeerweekend, een doordeweeks bezoek. De loyaliteit naar eigen ouders én pleegvader is er zeker en is ook heel mooi om te zien. Maar hij toont ook een gretigheid om het contact met ons te herstellen en weer uit te bouwen.
Welkom in ons midden…
En daar zitten we dus. In de auto, voor een eerste ‘lang weekend weg’-uitstap, midden in corona-tijd. We gaan -op afstand- de verjaardag van ‘opa’ vieren. Ook dat gaat een hernieuwde kennismaking opleveren. Hij schakelt snel, noemt mijn schoonvader ook al ‘opa’ en mijn vriendin ‘mama’. Geheel vanuit zichzelf. Hij heeft het goed bij zijn pleegvader, woont er nog altijd en heeft het daar naar zijn zin. Hij straalt aan alles uit ook behoefte te hebben aan een moederfiguur in zijn leven. Mijn vriendin neemt die rol als vanzelf weer op zich. Natuurlijk. Zoals het zo’n twaalf jaar geleden ook was. Niet zijn échte moeder, dat weten we allemaal; als pleegouder ben je zeker geen vervanging van de echte ouders. Nooit. De loyaliteit van pleegkinderen naar hun echte ouders blijft groot, wat er ook allemaal (eventueel) gebeurd is in het verleden.
Ik kijk wat uit het raam terwijl de reis richting midden-Nederland vordert. Op de achterbank in de auto bij mijn 21-jarige pleegzoon. Ik had het je eind 2019 niet kunnen voorspellen…
Dit is waar pleegzorg om draait.
Dít is waar pleegzorg om draait, wat mij betreft. Kinderen opvangen, loslaten en altijd opnieuw welkom heten. Mits de relatie natuurlijk in de basis goed is…of zelfs ook in gevallen waarbij die basis verstoord is geraakt. Tweede, derde en vierde kansen bieden, als het moet. Kinderen en jongeren die in de wereld van jeugdzorg en pleegzorg belanden kiezen daar niet zelf voor. Het minste wat je kan doen is er dan voor hen zijn; als ze jong zijn, als je ze moet loslaten, of wanneer er opnieuw contact ontstaat. Kiezen voor pleegzorg kán ook een verbintenis ‘for life’ inhouden.
Het is belangrijk dat er pleegouders zijn. Pleegzorg is een vorm van vrijwilligerswerk die nog altijd niet heel bekend is in Nederland, zo laten ook de jaarlijkse campagneresultaten van Pleegzorg Nederland zien. Natuurlijk kennen veel mensen de term ‘pleegzorg’ wel, maar wat het nu precies inhoudt, welke vormen er zijn, wat de criteria zijn om pleegouder te worden, hoe dat in de praktijk werkt…het is voor velen nog onbekend. Het zou anders moeten zijn; er is jaarlijks nog altijd een tekort aan plekken voor pleegkinderen. Er is een verloop in aantal pleegouders: pleegouders stoppen er om allerlei redenen mee en nieuwe ouders melden zich aan. In 2018 zijn 2566 pleegouders geaccepteerd, maar zijn er ook 2317 gestopt. Dat is een netto groei van slechts 249, terwijl er nog enkele duizenden nodig zijn.
Ik gun het alle kinderen in Nederland en daarbuiten, die om wat voor reden dan ook (tijdelijk of voorgoed) afscheid hebben moeten nemen van hun ouders. Pleegzorg vervangt niet de ‘echte’ ouders en dat is ook niet het doel. Maar het biedt kinderen wel een vangnet wanneer het nodig is en waar ze later met een hopelijk positief gevoel op terug kunnen kijken. En het biedt pleegouders een rijk en dankbaar gevoel: een verrijking van en voor je leven.
Ps
Hoe het weekend is verlopen? Prachtig. Ook de hernieuwde kennismaking met opa, oma en tante ging voorspoedig, vol wederzijds respect en allerlei verhalen van vroeger. Hij straalde in alles uit zich weer bij ons thuis te voelen. Bewoog zich heel natuurlijk opnieuw in ons midden. Hij kwam lekker los, maakte grapjes, discussieerde mee. Hij vertrok op de laatste dag een paar uur eerder dan wij weer richting zuiden, terug naar zijn vertrouwde thuis bij zijn pleegvader. Het afscheid was hartelijk; tot de volgende keer kerel.
Mooi toch, dat je het in je jonge leven lang niet altijd makkelijk hebt gehad, maar inmiddels op twee ‘vertrouwde thuizen’ kunt bouwen.
Deel je ervaringen
- Heb je zelf een soortgelijke ervaring als pleegouder? Dat je na jaren een pleegkind weer terugziet en opnieuw een relatie met elkaar opbouwt?
- Of heb je er wel eens over nagedacht om pleegouder te worden, maar hield iets je tot nu toe nog tegen?
Deel je ervaringen via de reacties hieronder. Contact opnemen mag altijd, ook als je vragen over pleegzorg hebt. Ik vertel je er alles over.
Meer lezen
- Meer weten over Pleegzorg? Lees andere berichten in het Blogmagazine Pleegzorg.
- Benieuwd naar de feiten over en achtergronden bij Pleegzorg? Andere verhalen van pleegouders lezen? Pleegzorg.nl is een zeer goed startpunt.
