Internationale Dag van de Muziekvrijheid

Geschatte leestijd: 5 minuten.

Zeggen wat je denkt, in gesproken woord of muziek, is in veel landen nog verre van vanzelfsprekend. De Internationale Dag van de Muziekvrijheid vraagt jaarlijks op 3 maart aandacht voor de vrijheid van expressie door muzikanten, artiesten en kunstenaars.

“If I get sick, please don’t take me to this hospital,” zingt artiest Le Karmapa in “Mama Yemo”, zijn song vernoemd naar het grootste publieke ziekenhuis in Kinshasa, Congo. De kritiek op de slechte omstandigheden in het ziekenhuis schoot het management van het ziekenhuis in het verkeerde keelgat. De song werd direct na het uitbrengen ‘verboden’ door de National Song and Entertainment Commission. Maar nadat Congolese musici, politici en maatschappelijke organisaties in opstand kwamen werd de song alsnog formeel toegestaan.

Dit artikel in 5 zinnen

Sinds 2007 wordt jaarlijks op 3 maart de Internationale Dag van de Muziekvrijheid gevierd. Centraal staan de rechten van iedere muzikant en artiest, wereldwijd, op vrijheid van expressie en participatie aan het culturele leven. Deze internationale dag, georganiseerd door Freemuse, vraagt jaarlijks op 3 maart aandacht voor deze muzikale mensenrechten en viert, met muzikale events wereldwijd, de artistieke vrijheid. Júist nu, in tijden van corona, is extra aandacht voor deze vrijheid en voor de nijpende situatie in de culturele sector wereldwijd belangrijk. Zonder steun verdwijnt mogelijk een volledige generatie jonge kunstenaars, aldus de Verenigde Naties.

Muziekvrijheid?

In verschillende landen is muziekvrijheid, de vrijheid om je via muziek uit te drukken, nog niet vanzelfsprekend. Zeggen wat je denkt, in gesproken woord of muziek, lijkt zo vanzelfsprekend. Maar dat is het niet. De internationale NGO Freemuse organiseert daarom jaarlijks, wereldwijd, Music Freedom Day; de Dag van de Muziekvrijheid.

Een dag vol muzikale activiteiten en evenementen om de vrijheid van expressie te vieren. Én om te protesteren tegen onderdrukking van musici en artiesten. Want nog steeds worden in diverse landen muzikanten sociaal, cultureel en economisch achtergesteld.

Freemuse

Freemuse is een onafhankelijke internationale NGO die lobbyt voor vrijheid van artistieke expressie en culturele diversiteit. Freemuse heeft een UN-ECOSOC status, werkt adviserend aan dit orgaan van de Verenigde Naties.

Freemuse werkt samen met artiesten en culturele organisaties, activisten en allerlei partners, wereldwijd. De focus ligt op het ondersteunen van individuele artiesten voor wat betreft issues m.b.t. gender, ras of seksuele geaardheid.

Artiesten worden wereldwijd onderdrukt, 4 voorbeelden

• Indiase transgender en visueel kunstenaar Payal Rathwa werd in het openbaar lastig gevallen en met dood bedreigd.
• Rapper en jeugdwerker Julián Sneider Múñoz Silva, a.k.a JS, werd vermoord in de Colombiaanse stad Calí. Hij gebruikte muziek om jongeren te wijzen op manieren om legaal inkomen te generen.
• Cubaanse schrijvers Abel Sierra Madero e Legna Rodríguez Iglesias werden gecensureerd op de website van Casa de las Américas, een van de belangrijkste culturele instellingen van Cuba.
• Rapper Hasél werd in Spanje veroordeeld voor negen maanden gevangenisstraf en 30.000 euro boete voor zijn (aldus het vonnis ‘opruiende’) songteksten. Freemuse en PEN Català lobbyen voor hervorming van de Spaanse wetgeving om deze in lijn te brengen met de internationale mensenrechten.

Zomaar vier willekeurige voorbeelden, uitgelicht op de Freemuse website, waarin muzikanten door lokale wetgeving aanlopen tegen censuur, bedreiging of zelfs gevangenisstraf.

The State of Artistic Freedom

Jaarlijks verschijnt in februari een flagship report, “The State of Artistic Freedom”. Het rapport werd in 2021 gepubliceerd tijdens het “Re:Writing the Future Festival” in Berlijn.

In het rapport vind je een analyse van:

• 978 schendingen van de artistieke vrijheid in 2020
• in 89 landen en online locaties
• 17 artiesten werden vermoord
• 82 artiesten werden gevangen genomen
• 133 artiesten werden gearresteerd
• 26% van de schendingen vonden plaats in Europa, 22% in Noord- en Zuid-Amerika, 19% in het Midden-Oosten & Noord-Afrika, 15% in Azië & Pacific, 9% in Afrika en 9% Online.

Het hele rapport kun je downloaden bij Freemuse.

Global Action Network for Artistic Freedom

In 2019 startte Freemuse het “Global Action Network (GAN) for Artistic Freedom”. Een netwerk van artiesten, cultureel werkers, culturele instellingen, kunstorganisaties en individuele voorvechters van muzikale vrijheid.

Het doel?

Samenwerken en samen lobbyen om aandacht te vragen voor de wereldwijd afnemende ruimte voor kunst en cultuur in de samenleving.

COVID-19 en de toekomst van jonge artiesten

De wereldwijde Covid-19 pandemie heeft grote gevolgen voor de levens en toekomstdromen van muzikanten en artiesten wereldwijd. Net als in Nederland heeft de culturele sector in landen wereldwijd enorm te lijden onder de pandemie.

Karima Bennoune, bijzonder rapporteur bij de Verenigde Naties op het gebied van culturele rechten, pleit voor extra investeringen in plaats van bezuinigingen in alle culturele sectoren. Een wereldwijd cultureel fonds is nodig om muzikanten, artiesten en kunstenaars extra te steunen de komende tijd. Daarbij moet specifiek aandacht worden besteed aan de positie van jongere kunstenaars. Door corona worden zij anders gedwongen om te switchen in baan, om voldoende inkomsten te blijven genereren. Daarmee bestaat het risico dat een volledig nieuw generatie jonge kunstenaars verdwijnt.

Naast jongeren is er zeker ook extra steun nodig voor vrouwen die, meer nog dan mannen, in een aantal landen slecht toegang hebben tot de culturele sector. Regeringen grijpen de kans die corona biedt om cultureel andersdenkenden aan te pakken en te onderdrukken, onder het mom van ‘noodmaatregelen’.

UN expert @UNSRCulture warns that #COVID19 may lead to a global “cultural catastrophe” with severe, long-lasting consequences for human rights if urgent measures, such as establishing a global cultural fund, are not implemented. Learn more: https://t.co/TrtUjN0tb3 #HRC46 pic.twitter.com/F334IEFy8b

— UN Special Procedures (@UN_SPExperts) March 3, 2021

Het voorbeeld van Le Karmapa, de uitspraken van Karima Bennoune en de nieuwsberichten van Freemuse laten zien dat een jaarlijkse Internationale Dag van de Muziekvrijheid absoluut nodig is. Overal ter wereld worden muzikanten, artiesten en kunstenaars nog dagelijks bedreigd in hun artistieke vrijheid of gecensureerd. Het is daarom goed dat muzikanten en andere betrokkenen zich steeds meer verenigen en hun gezamenlijke stem bij de Verenigde Naties laten horen. En júist nu, middenin corona-tijd, is extra steun en financiering nodig om het (kritische) geluid van een toekomstige generatie -jonge- kunstenaars te kunnen blijven horen.

Deel je ervaringen

• Ken jij artiesten die in een of andere vorm onderdrukt worden in het land waar ze hun muziek uitbrengen? Deel hun verhaal!
• Ken je artiesten die op dit moment een vorm van bedreiging ervaring door het werk dat ze uitbrengen? Er is een speciaal Artist Assistance formulier waarmee artiesten mentaal, juridisch én financieel kunnen worden ondersteund als ze direct worden bedreigd.
• Ken jij Nederlandse muzikanten of artiesten die in een of andere vorm ‘gecensureerd’ worden? En wat vind je daar van?

Deel je gedachten en reacties hieronder, of neem contact met me op.

Future generations must not lose the opportunity to go to the cinema, to the theatre or to browse in a bookshop. If they do, the pandemic will have not only killed and impoverished millions but have also destroyed some of the best tools we have for imagining a better future.

Website Verenigde Naties

Meer lezen

• Lees meer over het Global Action Network van Freemuse en partners
• Ontdek de verschillende campagnes die Freemuse wereldwijd initieert
• Lees meer over de rechten van een muzikant op vrijheid van expressie en op deelname aan het culturele leven.  Twee ‘rechten’ die onderdeel zijn van de mensenrechten en specifiek van toepassing zijn op muzikanten. Censuur kan deze rechten bedreigen.
• Welke maatschappelijke thema’s worden door Nederlandse muzikanten aangekaart? Een overzicht door 3voor12-VPRO.
• Burgemeester van Amsterdam Femke Halsema over de vrijheid van meningsuiting door ‘drill’-rappers.